In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Internationale samenwerking Herinneringscentrum Kamp Westerbork

iC-ACCESS

Unesco Werelderfgoedlijst

Europees Erfgoedlabel

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Uittreksel uit het Bevolkingsregister Amsterdam Datum: 1959-03-25 Gegevens over Wolf de Groot, Schoontje Krant en hun kinderen Samuel Wolf de Groot en Sarah de Groot

Uittreksel uit het Bevolkingsregister Amsterdam Datum: 1959-03-25 Gegevens over Wolf de Groot, Schoontje Krant en hun kinderen Samuel Wolf de Groot en Sarah de Groot

Uittreksel

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Notitie betreft Voedselvoorziening kamp Westerbork voor de komende 14 dagen

Binnenkomende transporten kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit Amsterdam

Binnenkomende transport kamp Westerbork 15 maart 1944

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Onderduikplaatsen

Onderduikboerderij van Cornelis Flokstra

Frits Philips Frits Max Philips was op 25 juli 1926 geboren in Harderwijk als zoon van Philip Philips en Selma Philips-Kussel, op het adres Hoogstraat 33. Hij was een aardige, wat stille jongen, tenger gebouwd. Hij hielp als klein ventje graag in de slagerij van zijn vader en moeder. Hij was een knappe jongen, liep altijd netjes gekleed, maar had een eigenaardige manier van lopen: Met zijn duimen in zijn broekzakken en zijn ellebogen naar buiten gebogen liep hij op een sloffende manier. Frits was het 'oogappeltje' van zijn moeder Selma. Tijdens zijn lagere schooltijd op school B en op de (m)ulo had Frits twee vriendjes: Dicky Mulder en Martin Roelofsen. Die (m)ulo-school was op de tweede etage van diezelfde school B, op het Kerkplein naast het "oudemannenhuis" en tegenover de Grote Kerk. Frits kon goed leren. Begin september 1941 kwam de verordening dat Joodse leerlingen niet meer naar openbare scholen mochten, maar naar aparte scholen moesten waar uitsluitend Joodse leraren les gaven. Toen besloten een aantal Joodse families om de kinderen voortaan thuis les te geven. Dat gebeurde bij mevrouw Zwart in de Wilhelminalaan en bij mevrouw Perelaer thuis in de Prins-Hendriklaan, vlakbij het Oranjepark. Daar kregen diverse Joodse kinderen les. Frits is gelijk met zijn moeder Selma en zuster Betty op 18 oktober 1942 in Harderwijk ondergedoken en heeft ook op verschillende adressen gewoond. Op 27 augustus 1943 zijn Selma, Betty en Frits opgepakt op hun onderduikadres bij de familie Stoorvogel in de Bruggestraat. Zij zijn door een lid van de Sicherheits-polizei naar het politiebureau op de Kuipwal gebracht. Behalve Selma, Betty en Frits was er nog een Joodse jongen opgepakt. Het is niet bekend of die jongen ook bij de familie Stoorvogel was ondergedoken of dat hij ergens anders door de Duitsers was opgepakt. Bij Frits en die jongen hadden de Duitsers een stok in hun broekspijp gebonden om vluchten te voorkomen. Die jongen beweerde dat hij niet Joods was, maar Selma vroeg hem: "En als je dan je broek moet laten zakken? Ook burgemeester Vos was op het bureau aanwezig en liep zenuwachtig heen en weer, maar kon aan de situatie helaas niets meer veranderen!". Selma smeekte: "Laat mij maar meegaan en niet de kinderen!". De Sipo-beambte deelt mee dat de Joden op het politiebureau moeten blijven en later naar Westerbork zullen worden gebracht. Dat is dezelfde nog dag gebeurd. Op een onkostenformulier, van 4 november 1943, zijn de kosten beschreven voor het transport van de familie Philips én van E. Guernerie naar het kamp Westerbork op 27 augustus. E. Guernerie was waarschijnlijk de jongeman die gelijk met Selma en haar kinderen die ochtend binnen werden gebracht op het politiebureau. Na vier dagen in Westerbork is Frits, samen met zijn moeder Selma en zuster Betty op 31 augustus 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Na aankomst in Auschwitz, op 3 september werden de mensen op het perron geselecteerd. Selma en Betty Philips zijn daar, onmiddelijk na aankomst omgebracht. Selma was toen 48 jaar oud en Betty was 23 jaar oud. Frits kwam wel door de selectie en werd in Auschwitz, of één van de andere werkkampen daar in de omgeving, als dwangarbeider tewerkgesteld. Dat werk was meestal zeer zwaar en de leefomstandigheden ronduit beestachtig. Net als zoveel anderen heeft Frits het zware werk niet lang vol kunnen houden. In de zes maanden daarna is hij vermoedelijk bezweken, zijn overlijdensdatum werd na de oorlog vastgesteld op 31 maart 1944. Frits was toen pas 17 jaar oud.

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught

Binnenkomende transport kamp Westerbork 21 maart 1944

Onderduik bij de Pastorie van Garsthuizen

Onderduik in Heerlen

Onderduik in Nijverdal

Onderduik in Aalten

Onderduik in Steenwijk

Het Achterhuis

Onderduikholen

Onderduikboerderij Enter

Onderduik in Enschede

Onderuik in het Breyerhuisje in Nieuw-Vennep

Hervormde Kweekschool Amsterdam

Onderduik in de Zaanstreek

Onderduik bij de familie Noordhof in Zwolle

Onderduik in Nieuwlande

Onderduik in Varsseveld

Het Stadskanaalster Achterhuis

Onderduik bij het Protestante Kindertehuis Breda

Onderduik bij de Psychiatrische Inrichting Beileroord

Onderduik bij Noorder Dierenpark Emmen

Corrie ten Boomhuis

Onderduik in Nieuwehorne

Onderduik in Grubbenvorst

Onderuik in Brunssum

Onderduikboerderij Marinus Post

Onderduik in de Noordoostpolder

Onderduik in Zuid-West Friesland

Onderduik bij Kinderdagverblijf Kindjeshaven

Onderuikboerderij in Wijkersloot

Onderduik in Café Koster

Onderduik in de Breepleinkerk

Onderduikboerderij aan de Wiltsangh 29

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Coseltransporten

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Transporten naar Auschwitz

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 3 september 1944 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transporten naar Bergen-Belsen

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transporten naar Sobibor

Omstanders kamp Westerbork

Radio Sterrenwacht

Van: Dienst der Belastingen Aan: Bonn, Samson Plaats: Amsterdam Datum: 1946-03-28 Onderwerp: waarschuwing aangifte te doen in verband met successierechten.

Van: Dienst der Belastingen Aan: Bonn, Samson Plaats: Amsterdam Datum: 1946-03-28 Onderwerp: waarschuwing aangifte te doen in verband met successierechten.

Waarschuwing van de belastingdienst aan S. Bonn