In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Door W. Löwenhardt getekende plattegrond van crematorium en omgeving met aangegeven de ligplaatsen van het as van de diverse geëxecuteerde en gecremeerde groepen verzetsstrijders in 1944. Tevens achtergebleven sporen van de executies in het gebouw. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05

Door W. Löwenhardt getekende plattegrond van crematorium en omgeving met aangegeven de ligplaatsen van het as van de diverse geëxecuteerde en gecremeerde groepen verzetsstrijders in 1944. Tevens achtergebleven sporen van de executies in het gebouw. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05

Foto van plattegrond van het crematorium in Kamp Westerbork met de ligplaatsen van het as van geëxecuteerde verzetstrijders

Van: Hijman van Koppelen en vrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-07 Betreft vergunning voor bezoek op zondag 17-01-1943 van 2-4 uur.

Van: Hijman van Koppelen en vrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-07 Betreft vergunning voor bezoek op zondag 17-01-1943 van 2-4 uur.

voor een bezoek aan kamp Westerbork

Van: Vader, moeder, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-11 Onderwerp: Transporten (mogelijk morgen op transport. Vrijdag de 9de stonden ze ook bij de trein klaar. Enkele honderden kampgevangenen konden terug naar hun barakken vanwege plaatsgebrek. Abraham heeft een verzoek ingediend om te mogen blijven); pakketten; dagelijks leven; kleding; voedsel; ziekenhuis (Irmgard (achternaam is onbekend) heeft een baan op de kinderafdeling van ziekenhuis). Er zijn zo' n 15.000 kampgevangenen (800 mensen in een barak, in het midden een uitdeelkeuken) De voedselvoorziening is een probleem. Een transport uit een bejaardentehuis uit Rotterdam aangekomen. Bets: ‘Ouders praten met J. Hiegentlich’, een aantal families, waaronder Max Aussen uit Zutphen zijn al doorgestuurd. De brief mag doorgestuurd worden naar Zutphen. De schrijfster hoopt op vrijstelling van transport. &nbsp;

Van: Vader, moeder, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-11 Onderwerp: Transporten (mogelijk morgen op transport. Vrijdag de 9de stonden ze ook bij de trein klaar. Enkele honderden kampgevangenen konden terug naar hun barakken vanwege plaatsgebrek. Abraham heeft een verzoek ingediend om te mogen blijven); pakketten; dagelijks leven; kleding; voedsel; ziekenhuis (Irmgard (achternaam is onbekend) heeft een baan op de kinderafdeling van ziekenhuis). Er zijn zo' n 15.000 kampgevangenen (800 mensen in een barak, in het midden een uitdeelkeuken) De voedselvoorziening is een probleem. Een transport uit een bejaardentehuis uit Rotterdam aangekomen. Bets: ‘Ouders praten met J. Hiegentlich’, een aantal families, waaronder Max Aussen uit Zutphen zijn al doorgestuurd. De brief mag doorgestuurd worden naar Zutphen. De schrijfster hoopt op vrijstelling van transport. &nbsp;

Brief van Abraham, moeder en Bets Hamburg aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Werkopdracht Voor: Schlosserei Datum: 1944-08-31 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: beide wc's in ordnung bringen (betreft barakken 49 saal en barak 50 g)

Werkopdracht Voor: Schlosserei Datum: 1944-08-31 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: beide wc's in ordnung bringen (betreft barakken 49 saal en barak 50 g)

Werkopdracht voor Schlosserei

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog

Brief van de Houtvester Assen aan de directie

Stukje stof met daarop een geborduurde tekst Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Gezang, Edward&nbsp; Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1943 Geborduurde tekst: 'Dag lieve jongen. Tot ziens. Houd je flink ! Kussen voor jou en allen.

Stukje stof met daarop een geborduurde tekst Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Gezang, Edward&nbsp; Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1943 Geborduurde tekst: 'Dag lieve jongen. Tot ziens. Houd je flink ! Kussen voor jou en allen.

Doekje (brief) van Florence Gezang-Goudeket aan haar zoon vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Van: Afdeling In- en Verkoop ( G. van Tienhoven) Aan: Gemeentelijk Slachthuis te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-31 Onderwerp: 80 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd, de Afdeling stuurt nog een ontvangst bon naar het Slachthuis Assen; reeds geleverd; ‘verzoeke bestelbonnummer enz. te vermelden’.

Van: Afdeling In- en Verkoop ( G. van Tienhoven) Aan: Gemeentelijk Slachthuis te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-31 Onderwerp: 80 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd, de Afdeling stuurt nog een ontvangst bon naar het Slachthuis Assen; reeds geleverd; ‘verzoeke bestelbonnummer enz. te vermelden’.

Bon voor het leveren van 80 liter bouillon aan het Interneringskamp

Van: Van Leer, L.&nbsp; Aan: Van Leer, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1937 Onderwerp: adreswijziging

Van: Van Leer, L.&nbsp; Aan: Van Leer, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1937 Onderwerp: adreswijziging

Bericht van adreswijziging van L. van Leer aan M. van Leer

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter Datum: 1933

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter Datum: 1933

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter

Van: van As, A en Conolly, Capt. Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: toestemming voor Nico Speijer om het kamp voor zijn werk te mogen verlaten.

Van: van As, A en Conolly, Capt. Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: toestemming voor Nico Speijer om het kamp voor zijn werk te mogen verlaten.

Bewijs voor Nico Speijer om het kamp voor werkzaamheden te mogen verlaten

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Brief van de commandant van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aan de heer Hazewindus

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als bijschrift: ‘Een wens in vervulling’ Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942&nbsp;

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als bijschrift: ‘Een wens in vervulling’ Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942&nbsp;

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1953-03 Onderwerp: wegens bezuinigingen en personeelsinkrimping zal het geven van inlichtingen zich beperken tot dat wat tot de wezenlijke taak van het Informatiebureau behoort.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1953-03 Onderwerp: wegens bezuinigingen en personeelsinkrimping zal het geven van inlichtingen zich beperken tot dat wat tot de wezenlijke taak van het Informatiebureau behoort.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis over het verstrekken van informatie