In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Emmy Bonn-Leijens, 54 jaar, op 11 augustus 1888 te Schwanenburg (Duitsland) geboren, beroep niet bekend, wonende Nieuwstraat 27 te Venlo. Zij maakte deel uit van het 13e transport (2862 personen) datvanuit Westerbork naar Sobibor vertrok. Zij werd op 28 mei 1943 in Sobibor omgebracht (akte 384/1946). Komt voor op de site van Yad Vashem onder 'Venlo' met geboorteplaats Kaldenkirchen en met als geboorteplaats Venlo 1888. [Memo: Bovenstaande Emmy Bonn-Leijens was de moeder van Hans Günther Bonn. Walter Bonn, broeder van Hans Günther Bonn, werd vanuit Venlo via het werkkamp Ochten gedeporteerd en omgebracht. Datzelfde gebeurde met Hermine (Mimi) Bonn-Hertz, schoonzuster van H.G. Bonn. Een foto van deze drie personen op blz. 228 van de Eisheiligen(1) evenals de laatste brief van mevrouw Bonn-Leijens dd. 31 januari 1943. H.G. Bonn, Villapark 13, plaatste op 24 augustus 1945 een overlijdensadvertentie van Mimi Bonn-Hertz in het DvNL.] 1) Frank Kauwertz, Die drei Eisheiligen 1999, blz. 226, 228 en 447. Bron: http://historie.venlo.nl/persoon.asp?odID=863

Van: Davids, Andries Aan: Cor (een vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-11 Onderwerp: met zijn gezin gaat het nog altijd naar wens; veel mensen uit kamp Vught zijn binnengekomen, de meesten zijn vandaag verder gegaan; pakket met spelen voor de kinderen; zandstorm in het kamp, stofbrillen noodzakelijk; misschien volgende week weer een dienstreis naar Zaandam; jurken voor Esther; verzoek om kinderjurken en zeep… De brief is op een formulier uit het kamp geschreven

Van: Davids, Andries Aan: Cor (een vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-11 Onderwerp: met zijn gezin gaat het nog altijd naar wens; veel mensen uit kamp Vught zijn binnengekomen, de meesten zijn vandaag verder gegaan; pakket met spelen voor de kinderen; zandstorm in het kamp, stofbrillen noodzakelijk; misschien volgende week weer een dienstreis naar Zaandam; jurken voor Esther; verzoek om kinderjurken en zeep… De brief is op een formulier uit het kamp geschreven

Brief van Andries Davids aan Cor vanuit kamp Westerbork

Van: het Nederlandse Beheersinstituut&nbsp; Aan: Polak, E.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1948-12-09 Onderwerp: uitbetaling van bedragen aan E.J. Polak, afkomstig van zijn vermoorde vader.&nbsp;

Van: het Nederlandse Beheersinstituut&nbsp; Aan: Polak, E.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1948-12-09 Onderwerp: uitbetaling van bedragen aan E.J. Polak, afkomstig van zijn vermoorde vader.&nbsp;

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan E.J. Polak

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1946-07 Onderwerp: informatie en getuigenverklaringen over de transporten van kamp Westerbork naar Sobibor en de aankomst in dit vernietigingskamp, slachtoffers herkend en verklaringen van overlevenden.

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1946-07 Onderwerp: informatie en getuigenverklaringen over de transporten van kamp Westerbork naar Sobibor en de aankomst in dit vernietigingskamp, slachtoffers herkend en verklaringen van overlevenden.

Boekje van het Rode Kruis met informatie over de transporten naar Sobibor

Van: postkantoor Hooghalen Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Hooghalen Datum: 1943-08-29 Onderwerp: verzenden van een aangetekend stuk naar Theresienstadt voor Wilhelm Langstadt.

Van: postkantoor Hooghalen Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Hooghalen Datum: 1943-08-29 Onderwerp: verzenden van een aangetekend stuk naar Theresienstadt voor Wilhelm Langstadt.

Bewijs van verzending voor Ruth Langstadt voor het verzenden van een aangetekend stuk naar Theresienstadt

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Crematies verzetsstrijders kamp Westerbork

Van: het Nederlandse Beheersinstituut-Bureau Amsterdam Aan: Hammelburg, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-11 Onderwerp: opheffen bewindvoering over de personen David Leefsma en Annie Leefsma-Hammelburg in verband met het overlijden van dit echtpaar (Sobibor).

Van: het Nederlandse Beheersinstituut-Bureau Amsterdam Aan: Hammelburg, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-11 Onderwerp: opheffen bewindvoering over de personen David Leefsma en Annie Leefsma-Hammelburg in verband met het overlijden van dit echtpaar (Sobibor).

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut-Bureau Amsterdam aan Simon Hammelburg

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw van de centrale keuken en de administratiebarakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Wolff-Kats, B. Aan: Lieve vrienden Plaats: de trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: we zitten in de trein naar Polen; ze vindt het erg, maar is vol goede moed; ze hoopt op een weerzien; dank voor de goede zorgen; de pannenkoekjes waren heerlijk; het kind (Menno) is veel ziek. Hij ziet er slecht uit… ‘Zeg verder tegen &nbsp;R. Denneboom dat we vertrokken zijn’ .

Van: Wolff-Kats, B. Aan: Lieve vrienden Plaats: de trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: we zitten in de trein naar Polen; ze vindt het erg, maar is vol goede moed; ze hoopt op een weerzien; dank voor de goede zorgen; de pannenkoekjes waren heerlijk; het kind (Menno) is veel ziek. Hij ziet er slecht uit… ‘Zeg verder tegen &nbsp;R. Denneboom dat we vertrokken zijn’ .

Brief van Bets Wolff-Kats aan lieve vrienden vanuit de trein

Personen