In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Jacob Tobias Poppers (Jaap) was ongehuwd. Hij was actief in het verzet en betrokken bij aanslagen in Soesterberg en Amsterdam-Zuid. Een poging naar Engeland te ontsnappen mislukte, de motor van zijn boot weigerde. Met een trawler is hij teruggebracht, ter hoogte van Noordwijk gearresteerd en opgesloten in de strafgevangenis Scheveningen. Op 30 juni 1942 is Jacob op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. In de overlijdensacte die in de gemeente Den Haag is opgesteld staat: op dertien juni 1942 ten onbekenden ure overleden.Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en het gebrek aan privacy.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en het gebrek aan privacy.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Ned. Herv. Gemeente betreffende Keetje Polak

Bewijs van ontvangst Ontvangen van Esther Adelaar-de Vries te Haarlem F. 4,- verschuldigd door personen van Joodschen bloede op grond van artikel 9. Plaats: Haarlem Datum: 1941-02-24

Bewijs van ontvangst Ontvangen van Esther Adelaar-de Vries te Haarlem F. 4,- verschuldigd door personen van Joodschen bloede op grond van artikel 9. Plaats: Haarlem Datum: 1941-02-24

Bewijs van ontvangst van het betalen van leges voor personen van Joodse bloede

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Brief van Martha Bertenthal aan Greetje Kokje vanuit Amsterdam

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring Joodsche Inkwartiering betreffende Conny de Vries

Van: ds. Bardeloos, pater Haafkes Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-27 Onderwerp: keuzevrijheid van gedetineerden om godsdienstoefeningen e.d. bij te wonen. De eerste keuze is wel bindend.

Van: ds. Bardeloos, pater Haafkes Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-27 Onderwerp: keuzevrijheid van gedetineerden om godsdienstoefeningen e.d. bij te wonen. De eerste keuze is wel bindend.

Toelichting van Ds. Bardeloos en pater Haafkes over keuzevrijheid van de gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Van: de Lange, Meijer Aan: Middel, familie Plaats: Kloosterhaar Datum: 1942 Onderwerp: aardig vol te houden; zich schikken, al valt het werk niet mee; zou een bezoek waarderen, echter is het de vraag of het loont, lange reis en een kort moment van ontmoeting aan het hek van het kamp.

Van: de Lange, Meijer Aan: Middel, familie Plaats: Kloosterhaar Datum: 1942 Onderwerp: aardig vol te houden; zich schikken, al valt het werk niet mee; zou een bezoek waarderen, echter is het de vraag of het loont, lange reis en een kort moment van ontmoeting aan het hek van het kamp.

Brief van Meijer de Lange aan de familie Middel vanuit het Joodse werkkamp Kloosterhaar

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

Brief van de Reichscommissar aan de burgemeester van Sappemeer

Ansichtkaart van het (Joodse) werkkamp Stuifzand Afgebeeld: de keuken en kokswoning, de kantine en een manschapswoning (barak)

Ansichtkaart van het (Joodse) werkkamp Stuifzand Afgebeeld: de keuken en kokswoning, de kantine en een manschapswoning (barak)