In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Het treinbord Westerbork-Auschwitz

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 36 Datum: 1943-06-05 Spertijd; Anna Pagener; benoeming van groepsleiders

Lagerbefehl No. 36 Datum: 1943-06-05 Spertijd; Anna Pagener; benoeming van groepsleiders

Lagerbefehl No. 36

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Bericht

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling van J. Buijvoets aan Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx over het Interneringskamp Westerbork

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-07-01&nbsp; Onderwerp: foto's van het verzetsmonument van de onthulling.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-07-01&nbsp; Onderwerp: foto's van het verzetsmonument van de onthulling.

Brief van S. Schoon over het doen toekomen van een aantal foto's van het verzetsmonument

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: dienst van de officier van piket.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: dienst van de officier van piket.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over de dienst van de officier van piket

Foto van Carolina de Winter

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-06 Onderwerp: strafoplegging leden van de 1ste Compagnie Bewakingstroepen.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-06 Onderwerp: strafoplegging leden van de 1ste Compagnie Bewakingstroepen.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over een strafoplegging aan leden van de Bewakingstroepen

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Brief van het Amerikaanse Consulaat aan Fritz Tauber

Van: Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1927-05-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie voor conferencier Coster.

Van: Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1927-05-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie voor conferencier Coster.

Telegram met felicitatie voor Levy Coster van het Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis

Van: Rijkskamp Sociale Jeugdzorg Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Drachten Datum: 1945-01-16 Onderwerp: werkzaam als hulp in de buitendienst voor de kinderuitzending; zijn bewegingsvrijheid mag niet belemmerd worden…

Van: Rijkskamp Sociale Jeugdzorg Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Drachten Datum: 1945-01-16 Onderwerp: werkzaam als hulp in de buitendienst voor de kinderuitzending; zijn bewegingsvrijheid mag niet belemmerd worden…

Brief van Rijkskamp Sociale Jeugdzorg te Bakkeveen betreffende werkzaamheden van J.C.M Domen

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-13 Onderwerp: woelige dagen door het hele land…

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-13 Onderwerp: woelige dagen door het hele land…

Brief van vader aan Co en Piet vanuit Amsterdam

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-04 Onderwerp: broer van Wieger gaat op de 19de trouwen; mogelijk komt hij nu niet naar Sara, vanwege het gebrek aan financiën bij beiden; over correspondentie met Wieger en anderen; weer drie dagen vrij van het kantoor (weinig advertenties)…; over hun vriendschap/verhouding…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-04 Onderwerp: broer van Wieger gaat op de 19de trouwen; mogelijk komt hij nu niet naar Sara, vanwege het gebrek aan financiën bij beiden; over correspondentie met Wieger en anderen; weer drie dagen vrij van het kantoor (weinig advertenties)…; over hun vriendschap/verhouding…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: &nbsp;heerlijk pakketje ontvangen, zout erbij gedaan; brood graag niet snijden, het droogt anders uit; graag uitjes en twee kleerhangers toesturen; …

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: &nbsp;heerlijk pakketje ontvangen, zout erbij gedaan; brood graag niet snijden, het droogt anders uit; graag uitjes en twee kleerhangers toesturen; …

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Van: vader (Levie, John) en Levie Ehrenberg, Irma Aan: Levie, Herbert, lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-01-23 Onderwerp: barak 68; Frans Bouwman heeft eventueel levensmiddelen voor jullie; Franz Landauer…

Van: vader (Levie, John) en Levie Ehrenberg, Irma Aan: Levie, Herbert, lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-01-23 Onderwerp: barak 68; Frans Bouwman heeft eventueel levensmiddelen voor jullie; Franz Landauer…

Briefkaart van vader (John Levie) aan Herbert Levie gegooid vanuit de trein

Van: da Silva, Ellen Aan: Bijleveld, Carla Plaats: de trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: ‘vertrekken naar Theresienstadt. Tot ziens’.

Van: da Silva, Ellen Aan: Bijleveld, Carla Plaats: de trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: ‘vertrekken naar Theresienstadt. Tot ziens’.

Briefkaart van Ellen da Silva aan Clara vanuit de trein gegooid

Personen