In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Brief van Thoom aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden te Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie, lot van haar broer Gustaaf Barnstijn.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden te Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie, lot van haar broer Gustaaf Barnstijn.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden te Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Van: Militair gezag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1945-11-27&nbsp; Onderwerp: geen persoonsgegevens over haar broer Gustaaf Barnstijn in kamp Amersfoort.

Van: Militair gezag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1945-11-27&nbsp; Onderwerp: geen persoonsgegevens over haar broer Gustaaf Barnstijn in kamp Amersfoort.

Brief van het Militair Gezag in Amersfoort aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Dienst Identificatie en Berging&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-06-03&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over haar broer Gustaaf. Bevindt zich niet in de cartotheek van kamp Amersfoort. Mogelijk bevond zijn kaart in het gedeelte van de cartotheek dat verbrand is; de schrijfster wordt verwezen naar het Informatiebureau van het Rode Kruis.

Van: Dienst Identificatie en Berging&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-06-03&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over haar broer Gustaaf. Bevindt zich niet in de cartotheek van kamp Amersfoort. Mogelijk bevond zijn kaart in het gedeelte van de cartotheek dat verbrand is; de schrijfster wordt verwezen naar het Informatiebureau van het Rode Kruis.

Brief van de Dienst Identificatie en Berging aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Centraal registratiebureau voor Joden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-02-14&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over haar moeder en broer. De bestemming van haar moeder klopt niet. Het moet Sobibor zijn.

Van: Centraal registratiebureau voor Joden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-02-14&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over haar moeder en broer. De bestemming van haar moeder klopt niet. Het moet Sobibor zijn.

Brief van het Centraal registratiebureau voor Joden aan A. Coelingh-Barnstijn

Betreft: Voorgevel en fundatie bijgebouw kindertehuis.&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: het kindertehuis (barak 209) staat iets buiten het kamp aan de weg naar Hooghalen. Het was het vroegere wachthuis en eerste toegang naar kamp Westerbork. Een van de weinige stenen gebouwen van het kamp/woonoord.

Betreft: Voorgevel en fundatie bijgebouw kindertehuis.&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: het kindertehuis (barak 209) staat iets buiten het kamp aan de weg naar Hooghalen. Het was het vroegere wachthuis en eerste toegang naar kamp Westerbork. Een van de weinige stenen gebouwen van het kamp/woonoord.

Plattegrond van de voorgevel en fundatie van het bijgebouw van het kindertehuis in woonoord Schattenberg

Een barak in woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1970&nbsp; Een barak in de sneeuw.

Een barak in woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1970&nbsp; Een barak in de sneeuw.

Foto van een barak in het woonoord Schattenberg

overlijden: https://archief.amsterdam/indexen/archiefkaarten_1939-1994/zoek/query.nl.pl?i1=1&v1=Magdalena&a1=Blocq&x=1&z=b#A05907_0315_1202

Van: van Koppelen, Nathan (en Mathilde) Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1940-05-12 Onderwerp: ‘wij zijn gelukkig gezond’…

Van: van Koppelen, Nathan (en Mathilde) Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1940-05-12 Onderwerp: ‘wij zijn gelukkig gezond’…

Briefkaart van Nathan van Koppelen aan N. Smit vanuit Rotterdam

Van: Popken, familie Aan: Popken, Aaltje Plaats: Annen Datum: 1946-01 Onderwerp: overlijden van een familielid. De kaart werd gestuurd naar Aaltje. Zij bevond zich op dat moment in barak 83 in het Interneringskamp.

Van: Popken, familie Aan: Popken, Aaltje Plaats: Annen Datum: 1946-01 Onderwerp: overlijden van een familielid. De kaart werd gestuurd naar Aaltje. Zij bevond zich op dat moment in barak 83 in het Interneringskamp.

Kaart (overlijden) van de familie Popken gestuurd naar Aaltje in Interneringskamp Westerbork