In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Treinstations

Station Hoogezand

Van: Sachs, Engeltje en Joop Aan: Will Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-13 Onderwerp: Engeltje en Joop zullen de volgende dag op transport gaan naar Polen; als het briefkaartje wordt ontvangen zijn ze dus al weg; jammer doorgestuurd te worden, maar schikken; van zaterdagnacht al in Westerbork…dank en liefs…ook een kaartje naar haar broer gestuurd…

Van: Sachs, Engeltje en Joop Aan: Will Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-13 Onderwerp: Engeltje en Joop zullen de volgende dag op transport gaan naar Polen; als het briefkaartje wordt ontvangen zijn ze dus al weg; jammer doorgestuurd te worden, maar schikken; van zaterdagnacht al in Westerbork…dank en liefs…ook een kaartje naar haar broer gestuurd…

Briefkaart van Engeltje en Joop Sachs aan Will vanuit kamp Westerbork

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-22 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij mag per maand 15 RM ontvangen; er zijn weer 6 weken voorbij; het is zondag en om 19.00 zal hij zich proberen voor te stellen hoe het thuis is; graag een bericht hoe het met allen gaat; Nora kan om de 14 dagen schrijven…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-22 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij mag per maand 15 RM ontvangen; er zijn weer 6 weken voorbij; het is zondag en om 19.00 zal hij zich proberen voor te stellen hoe het thuis is; graag een bericht hoe het met allen gaat; Nora kan om de 14 dagen schrijven…

Brief van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Van: Bletz, Martijn Willem Plaats: Amsterdam Datum: 1941-05-03 Vervalst persoonsbewijs A35 no 098845

Van: Bletz, Martijn Willem Plaats: Amsterdam Datum: 1941-05-03 Vervalst persoonsbewijs A35 no 098845

Persoonsbewijs dat is vervalst

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Brief van de Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe aan kampcommandant J. Buijvoets

Van: Gudema-Meijer, Johanna&nbsp; Datum: 1943-05-31&nbsp; Onderwerp: betreffende werkzaamheden als typiste bij de registratie.

Van: Gudema-Meijer, Johanna&nbsp; Datum: 1943-05-31&nbsp; Onderwerp: betreffende werkzaamheden als typiste bij de registratie.

van dienst voor Johanna Gudema-Meijer bij de registratie

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1943-01-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: in kamp Westerbork terecht gekomen en alle bagage kwijtgeraakt. ‘Zuster Egressy is zo vriendelijk het briefje mee te nemen’. Op de achterkant van het briefje een boodschap van deze zuster aan mevrouw Hack.&nbsp;

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1943-01-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: in kamp Westerbork terecht gekomen en alle bagage kwijtgeraakt. ‘Zuster Egressy is zo vriendelijk het briefje mee te nemen’. Op de achterkant van het briefje een boodschap van deze zuster aan mevrouw Hack.&nbsp;

Brief van C. A. van Leeuwen aan L.E.M. Hack vanuit kamp Westerbork

Van: Wolff, Maurits&nbsp; Datum: 1945-01-31 Betreft indeling bij de Holzgruppe (buitendienst)

Van: Wolff, Maurits&nbsp; Datum: 1945-01-31 Betreft indeling bij de Holzgruppe (buitendienst)

dat Maurits Wolff bij de houtgroep in kamp Westerbork is ingedeeld

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Lt.-Kol. Doove, Th., Commissaris Millitaire Afdeling V. te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-28 22.00 uur. Onderwerp: de problemen rondom het ontslag van dr. Baudoin met achtergrond informatie.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Lt.-Kol. Doove, Th., Commissaris Millitaire Afdeling V. te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-28 22.00 uur. Onderwerp: de problemen rondom het ontslag van dr. Baudoin met achtergrond informatie.

Brief van J.G. Buijvoets aan Luitenant-Kolonel Th. Doove van het Militair Gezag over het ontslag van Dr. Baudoin

Van: Joodse Raad voor Amsterdam/Afdeling Utrecht Plaats: bureau Utrecht&nbsp; Datum: 1942-02-06&nbsp; Onderwerp: ontvangen 25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.

Van: Joodse Raad voor Amsterdam/Afdeling Utrecht Plaats: bureau Utrecht&nbsp; Datum: 1942-02-06&nbsp; Onderwerp: ontvangen 25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.

Kwitantie van de Joodse Raad afdeling Utrecht

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Van: Davidsohn-Asscher, J. Aan: Fise-Thalen (?) Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: dank voor een pakketje; het weer is goed geweest, warm, sinds twee dagen regen; …

Van: Davidsohn-Asscher, J. Aan: Fise-Thalen (?) Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: dank voor een pakketje; het weer is goed geweest, warm, sinds twee dagen regen; …

Briefkaart van Johanna Davidsohn-Asscher vanuit kamp Westerbork

Personen