In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Dwangarbeiders voor een barak in het Joodse werkkamp Conrad Conrad, 1942 Links onderaan met mok Freerk (Frits) Cohen (1884-1942). Tweede van links staand Ben Levie, derde van links staand Siem van Oosten, rechts boven Heiman Elshof. &nbsp;

Dwangarbeiders voor een barak in het Joodse werkkamp Conrad Conrad, 1942 Links onderaan met mok Freerk (Frits) Cohen (1884-1942). Tweede van links staand Ben Levie, derde van links staand Siem van Oosten, rechts boven Heiman Elshof. &nbsp;

Een groep mannen in het Joodse werkkamp Conrad

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Schaarshoek

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Bewoners van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat"

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder.&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, geheel links Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder.&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, geheel links Sallie van Brakel.&nbsp;

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp Datum: 1942 &nbsp;

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp Datum: 1942 &nbsp;

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan is Sallie van Brakel.

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan is Sallie van Brakel.

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Schaarshoek graven een sloot

Groepsfoto.&nbsp; Groep joodse mannen in kamp Schaarshoek, 1942.&nbsp; De persoon links is Sallie van Brakel.

Groepsfoto.&nbsp; Groep joodse mannen in kamp Schaarshoek, 1942.&nbsp; De persoon links is Sallie van Brakel.

Groep dwangarbeiders in de buurt van het Joodse werkkamp Schaarshoek

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder

Foto van een groep bewoners van het Joodse werkkamp Geesbrug, Nieuweroord, kamer 4.&nbsp;

Foto van een groep bewoners van het Joodse werkkamp Geesbrug, Nieuweroord, kamer 4.&nbsp;

Bewoners Joods werkkamp "Geesbrug"

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Schaarshoek

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp Vledder

Joods werkkamp Conrad

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Rijksdienst voor werkverruiming Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-05/09 Onderwerp: vervoersbewijs om van Amsterdam naar Amstelveen te reizen voor Arbeidsinzet in het Amsterdamse Bosch.

Van: Rijksdienst voor werkverruiming Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-05/09 Onderwerp: vervoersbewijs om van Amsterdam naar Amstelveen te reizen voor Arbeidsinzet in het Amsterdamse Bosch.

Vervoersbewijs voor de trein van Joseph van Amsterdam naar Amstelveen

Van: Krammer, H Aan: van Dijk, Bram, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1942-12-29 Onderwerp: eindelijk een kans om de brieven te beantwoorden; de schrijver en zijn gezin zijn gezond en ze wensen de familie voor het nieuwe jaar veel voorspoed en geluk; kunnen er appels of wat anders worden toegestuurd, betaling geschied na ontvangst…

Van: Krammer, H Aan: van Dijk, Bram, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1942-12-29 Onderwerp: eindelijk een kans om de brieven te beantwoorden; de schrijver en zijn gezin zijn gezond en ze wensen de familie voor het nieuwe jaar veel voorspoed en geluk; kunnen er appels of wat anders worden toegestuurd, betaling geschied na ontvangst…

Briefkaart van H. Krammer aan de familie Bram van Dijk vanuit kamp Westerbork

Personen