In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 21

&nbsp;Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: brieven ontvangen; prettig dat zij regelmatig schrijven; Ro is nog gelukkig bij haar en haar man, daarom konden de kinderen rustig van hun weggaan; de schoenen van Elly (Esther) ontvangen, maar ze kwamen te laat; graag een doosje selderijzout en wat uitjes; Ies en Liesje zijn er ook niet meer, maar op God vertrouwen; ze hoopt dat ze elkaar weer terug kunnen zien….&nbsp;

&nbsp;Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: brieven ontvangen; prettig dat zij regelmatig schrijven; Ro is nog gelukkig bij haar en haar man, daarom konden de kinderen rustig van hun weggaan; de schoenen van Elly (Esther) ontvangen, maar ze kwamen te laat; graag een doosje selderijzout en wat uitjes; Ies en Liesje zijn er ook niet meer, maar op God vertrouwen; ze hoopt dat ze elkaar weer terug kunnen zien….&nbsp;

Briefkaart van S. Acohen-Salzedo aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Van: onderduikouders Aan: beste vriendin (Leefsma-Wolf, Matje) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de ontwikkeling van Ies; zijn dagindeling; over zingen en wat hij verder graag doet; over aankleden en opvoeding; over naar de wc gaan en eten; over 's avonds…

Van: onderduikouders Aan: beste vriendin (Leefsma-Wolf, Matje) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de ontwikkeling van Ies; zijn dagindeling; over zingen en wat hij verder graag doet; over aankleden en opvoeding; over naar de wc gaan en eten; over 's avonds…

Brief van de ouderduikouders van Ies (Thijsje) aan zijn moeder Matje Leefsma-Wolf

Huwelijksboekje van Abraham Leefsma en Matje Wolf Plaats: Heerenveen Datum: 08-06-1939 Onderwerp: huwelijk, het kerkelijke huwelijk vond plaats op 11 juni onder toeziend oog van de opperrabbijn in Friesland. Op 28 april 1940 werd bijgeschreven Isac Gerrit Heiman Leefsma.

Huwelijksboekje van Abraham Leefsma en Matje Wolf Plaats: Heerenveen Datum: 08-06-1939 Onderwerp: huwelijk, het kerkelijke huwelijk vond plaats op 11 juni onder toeziend oog van de opperrabbijn in Friesland. Op 28 april 1940 werd bijgeschreven Isac Gerrit Heiman Leefsma.

Huwelijksboekje van Abraham Leefsma en Matje Wolf

Verlovingskaart van Matje Wolf en Abraham Leefsma Datum: 1937-05-09

Verlovingskaart van Matje Wolf en Abraham Leefsma Datum: 1937-05-09

Kaart in verband met de verloving van Matje Wolf en Abraham Leefsma in 1937

Foto van Abraham Roos Op de achterkant staat geschreven: ‘Voor Annie van Bram’&nbsp;

Foto van Abraham Roos Op de achterkant staat geschreven: ‘Voor Annie van Bram’&nbsp;

Foto van Abraham Roos

Pasfoto Abraham Sommerfeld

Calendarium kamp Westerbork

1937

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 Onderwerp: schrijven bij kaarslicht; het kamp is een grote modderpoel; vraag om biscuits en chocolademelk; weet niet wie de huissleutel heeft, misschien kunnen er nog zaken uitgehaald worden en worden opgestuurd; werkzaam als verpleger in de doorgangsbarakken; vrijdag gaat er weer een transport weg; de schrijver hoopt dat hij er niet bij zal zitten; tegen zijn vrouw: probeer voorlopig mogelijk in het ziekenhuis te blijven; in het kamp hoor je niet veel van de buitenwereld; er gaan veel geruchten; behoefte aan kaarsen; heb je ook geld ontvangen van de Nederlandse Heidemij?&nbsp;

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 Onderwerp: schrijven bij kaarslicht; het kamp is een grote modderpoel; vraag om biscuits en chocolademelk; weet niet wie de huissleutel heeft, misschien kunnen er nog zaken uitgehaald worden en worden opgestuurd; werkzaam als verpleger in de doorgangsbarakken; vrijdag gaat er weer een transport weg; de schrijver hoopt dat hij er niet bij zal zitten; tegen zijn vrouw: probeer voorlopig mogelijk in het ziekenhuis te blijven; in het kamp hoor je niet veel van de buitenwereld; er gaan veel geruchten; behoefte aan kaarsen; heb je ook geld ontvangen van de Nederlandse Heidemij?&nbsp;

Brief van Abraham Leefsma aan zijn vrouw en zoontje

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

Boekje met herinneringen aan Han Hollander

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma

Van: de Gemeentesecretarie van Nijmegen Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1946-08-29 Onderwerp; verwijderen van de voornaam Israel.&nbsp;

Van: de Gemeentesecretarie van Nijmegen Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1946-08-29 Onderwerp; verwijderen van de voornaam Israel.&nbsp;

Brief van de gemeente aan Fritz Tauber met de mededeling dat de voornaam Israel is verwijderd

Briefkaart met op voorzijde een foto van Isaac Nathan Datum: 1948-07-21

Briefkaart met op voorzijde een foto van Isaac Nathan Datum: 1948-07-21

Briefkaart met foto van Isaac Nathan aan de familie Diesfeldt

Van: de Jonge, H. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Leeuwarden Datum: 1945-07-14 Onderwerp: Fritz van tussen 11 mei en 15 juli 1945 als bedrijfsleider en technisch raadgever werkzaam.&nbsp;

Van: de Jonge, H. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Leeuwarden Datum: 1945-07-14 Onderwerp: Fritz van tussen 11 mei en 15 juli 1945 als bedrijfsleider en technisch raadgever werkzaam.&nbsp;

Getuigschrift van H. de Jonge over het dienstverband van Fritz Tauber

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf Op de achterkant staat geschreven: stamboom voor Thijs z'n familie. De op de stamboom voorkomende namen zijn voor de oorlog overleden of tijdens de oorlog vermoord.

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf Op de achterkant staat geschreven: stamboom voor Thijs z'n familie. De op de stamboom voorkomende namen zijn voor de oorlog overleden of tijdens de oorlog vermoord.

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf

Oorlogsweeskinderen

Oorlogspleegkinderen

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Van: Mammie Aan: Thijsje Plaats: onderduikplek Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de afbeelding van de kaart; ‘ Ben je een lieve jongen, en kom je ook gauw weer bij mammie’…

Van: Mammie Aan: Thijsje Plaats: onderduikplek Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de afbeelding van de kaart; ‘ Ben je een lieve jongen, en kom je ook gauw weer bij mammie’…

Briefkaart van Matje Leefsma-Wolf aan haar ondergedoken zoontje Isac Leefsma (Thijsje)

Brief van: Thijsjes moeder Aan: Thiijsje en zijn onderduikouders, beste vrienden Plaats: onderduikplek moeder Datum: 1944-02-22 Onderwerp: tijd geleden een brief ontvangen; hoopt snel weer iets over haar kleine jongen te horen; het duurt allemaal zo lang; ze heeft de mooiste tijd van haar zoontje gemist; al 15 maanden zonder hem; &nbsp;ze hopt dat een vriend foto's zal meenemen; dankbaar dat haar zoon het zo goed heeft bij zijn onderduikouders; ze kan genieten van elk detail dat over hem geschreven wordt…&nbsp;

Brief van: Thijsjes moeder Aan: Thiijsje en zijn onderduikouders, beste vrienden Plaats: onderduikplek moeder Datum: 1944-02-22 Onderwerp: tijd geleden een brief ontvangen; hoopt snel weer iets over haar kleine jongen te horen; het duurt allemaal zo lang; ze heeft de mooiste tijd van haar zoontje gemist; al 15 maanden zonder hem; &nbsp;ze hopt dat een vriend foto's zal meenemen; dankbaar dat haar zoon het zo goed heeft bij zijn onderduikouders; ze kan genieten van elk detail dat over hem geschreven wordt…&nbsp;

Brief van Matje Leefsma aan haar zoontje en zijn onderduikouders

Van: Valk, Gaaltje Aan: (v/d Laan) Henny Plaats: Slochteren Datum: 1940-05-05 Onderwerp: Gaaltje is bij haar oom, die net verhuisd is; ze heeft hem geholpen; op het moment zit ze zonder werk; ze zal misschien over veertien dagen weer een langs komen…

Van: Valk, Gaaltje Aan: (v/d Laan) Henny Plaats: Slochteren Datum: 1940-05-05 Onderwerp: Gaaltje is bij haar oom, die net verhuisd is; ze heeft hem geholpen; op het moment zit ze zonder werk; ze zal misschien over veertien dagen weer een langs komen…

Brief van Gaaltje aan Henny vanuit Slochteren

Personen