In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

1944

Augustus 1944

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.

Karl Michael Schliesser in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kruimink, Rudolf Maurits, barak 59, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-15 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink, Rudolf Maurits, barak 59, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-15 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Rudolf Maurits Kruimink

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Brief van Iwan Jacobs aan zijn waarde vrienden vanuit de trein in Zwolle

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 232 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Wolff, Samuel geb. 23-07-56 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 232 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Wolff, Samuel geb. 23-07-56 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Samuel de Wolff

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Bewijs van betaling door mej. Teixeira de Mattos voor nasporing in de Burgerlijke Stand in Amsterdam

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Briefkaart van moeder aan Flora Hamburg vanuit Zutphen

Breslauer, W.R.&nbsp; De bouw van de Reinwaterkelder in het doorgangskamp.&nbsp; Op de achtergrond is de centrale weg van het kamp te zien; de kop van barak 99 en de voorkant van barak 100. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Breslauer, W.R.&nbsp; De bouw van de Reinwaterkelder in het doorgangskamp.&nbsp; Op de achtergrond is de centrale weg van het kamp te zien; de kop van barak 99 en de voorkant van barak 100. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

De bouw van de Reinwaterkelder

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 239 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kropveld, Carolina geb. 24-08-82 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 239 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kropveld, Carolina geb. 24-08-82 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carolina Kropveld

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 44

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief

Barak 18

Van: het Amsterdamsch Conservatorium Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-12-10 Onderwerp; sinds oktober als Joods zijnde op vakantie gestuurd, verzoek schoolgeld over de maand september te betalen.

Van: het Amsterdamsch Conservatorium Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-12-10 Onderwerp; sinds oktober als Joods zijnde op vakantie gestuurd, verzoek schoolgeld over de maand september te betalen.

Brief van het Amsterdamsch Conservatorium in verband met het betalen van schoolgeld over de maand september 1941

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp;tijdens het Joelfeest van 1942.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp;

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp;tijdens het Joelfeest van 1942.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp;

Kampleiding van kamp Westerbork tijdens het Joelfeest van 1942

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend Onderwerp: bedankt voor de zending en hopen snel weer wat te horen…

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend Onderwerp: bedankt voor de zending en hopen snel weer wat te horen…

Briefkaart van Wilhelm Langstadt aan Frau M. Frank vanuit kamp Westerbork

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Lievelingen,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. De schrijfster vindt het werken bij de boer fijn, vooral bij mooi weer. Het werk is wel ver weg. Ze werkt niet met haar broertje Mau samen, maar hij is ook tevreden. In het kamp hebben ze weleens gezellige avonden en cursussen. Het maakt het kampleven dragelijk. Als ze tot de oorlog op deze plek kan blijven, zal ze niet mopperen Ze kan wel wat boeken lenen, maar ze mist gedichten (Roland Holst). Ze is ontevreden over het gedrag van haar vader. Hij moppert (is ongeduldig) omdat anderen uit het kamp worden ontslagen en zijn gezin niet. Voor haar moeder zou het prettig zijn als ze werk zou kunnen krijgen, waarbij zij iets voor andere mensen kan doen….

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Lievelingen,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. De schrijfster vindt het werken bij de boer fijn, vooral bij mooi weer. Het werk is wel ver weg. Ze werkt niet met haar broertje Mau samen, maar hij is ook tevreden. In het kamp hebben ze weleens gezellige avonden en cursussen. Het maakt het kampleven dragelijk. Als ze tot de oorlog op deze plek kan blijven, zal ze niet mopperen Ze kan wel wat boeken lenen, maar ze mist gedichten (Roland Holst). Ze is ontevreden over het gedrag van haar vader. Hij moppert (is ongeduldig) omdat anderen uit het kamp worden ontslagen en zijn gezin niet. Voor haar moeder zou het prettig zijn als ze werk zou kunnen krijgen, waarbij zij iets voor andere mensen kan doen….

Brief van Chaja Waterman aan lievelingen (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-13 (poststempel) Onderwerp: Beschrijving van het landschap, beoordeling van hun hotel en de vermelding van een kosjer hotel in de omgeving.

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-13 (poststempel) Onderwerp: Beschrijving van het landschap, beoordeling van hun hotel en de vermelding van een kosjer hotel in de omgeving.

van vader (Nathan) aan Lien (Sara) Cohen vanuit Interlaken

Van:&nbsp;Jeanne en Evert Aan: Bonn, S en gezin Plaats: Naarden Datum: 1942-12 Onderwerp: veel sterkte voor het jaar 1943…

Van:&nbsp;Jeanne en Evert Aan: Bonn, S en gezin Plaats: Naarden Datum: 1942-12 Onderwerp: veel sterkte voor het jaar 1943…

Briefkaart van Jeanne en Evert aan het gezin Bonn vanuit Naarden

Brochure Nederlandsche Rode Kruis Informatie en verzoek om donateur te worden ten behoeve van het Informatiebureau van het Nederlandsche Rode Kruis Dit in het kader van de 'niet langer in onzekerheid' aktie

Brochure Nederlandsche Rode Kruis Informatie en verzoek om donateur te worden ten behoeve van het Informatiebureau van het Nederlandsche Rode Kruis Dit in het kader van de 'niet langer in onzekerheid' aktie

Brochure van het Informatiebureau van het Rode Kruis

Kamporganisatie kamp Westerbork

Contactcommissie

Registratie kamp Westerbork

Beheer kamp Westerbork

Financiën kamp Westerbork

Administratie kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Contacten kamp Westerbork met overheden

Machtsverhoudingen in kamp Westerbork

Boekhouding kamp Westerbork

Dienstleiders

Dienstbereiche

Joodse Ordedienst

Post kamp Westerbork

Arbeidsverdeling kamp Westerbork

Joodse Raad kamp Westerbork

Ordonnansen

Fliegende Kolonne

Onderwijs kamp Westerbork

Visitatie kamp Westerbork

Brandweer kamp Westerbork

Barakkenindeling

Notbereitschaft

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Ondersteuning en Maatschappelijk Werk, dat Nathan Cohen te Groningen een financiële toezegging heeft gedaan en in verband hiermee zijn betalingen tot op heden heeft verricht, 6 nov. 1941.

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende Nathan Cohen

Van: Weisz, Josef&nbsp; Aan: Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-12-27&nbsp; Onderwerp: persoonlijke ervaringen in Kamp Westerbork (en Bergen-Belsen) t.b.v. vervolging oorlogsmisdadigers en van collaboratie verdachte personen.

Van: Weisz, Josef&nbsp; Aan: Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-12-27&nbsp; Onderwerp: persoonlijke ervaringen in Kamp Westerbork (en Bergen-Belsen) t.b.v. vervolging oorlogsmisdadigers en van collaboratie verdachte personen.

Verslag van Josef Weisz over zijn kampervaringen in het teken van collaboratie met de Duitse bezetter

Van: Jacobs, Betty Aan: de familie Knol Plaats: Doetinchem Datum: 1942-11 Onderwerp: verzameld in de Soos; vaarwel en tot ziens…

Van: Jacobs, Betty Aan: de familie Knol Plaats: Doetinchem Datum: 1942-11 Onderwerp: verzameld in de Soos; vaarwel en tot ziens…

Briefkaart van Betty Jacobs aan de familie Knol vanuit de Soos in Doetinchem

Kampgeld 10 Cent/10 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Serie AA No. 7525

Kampgeld 10 Cent/10 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Serie AA No. 7525

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Theo (Heijmans) Aan: de Jong van Lier, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30 Onderwerp: onderwijs, werktijden, nachtdienst

Van: Theo (Heijmans) Aan: de Jong van Lier, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30 Onderwerp: onderwijs, werktijden, nachtdienst

Brief van Theo Heijmans aan de familie de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 256 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wagenhuis, Abraham geb. 08-03-30 overleden te Westerbork op 05-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 256 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wagenhuis, Abraham geb. 08-03-30 overleden te Westerbork op 05-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bericht van ontvangst van een pakket van H.B. Acohen vanuit kamp Westerbork

Personen