In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Brief van Urie over overname kamp door het Ministerie van Oorlog

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Krant met daarin een beschrijving van het front in Nederland en Duitsland in april 1945

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen-Wolff, Gisa, 6-7-10, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen-Wolff, Gisa, 6-7-10, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Gisa Cohen-Wolff

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen, Kurt, 23-12-02 B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres.

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen, Kurt, 23-12-02 B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres.

Sonderausweis van Kurt Cohen

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Alida Wallega- Mulder Canter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Alida Wallega- Mulder Canter.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Den Haag betreffende het overlijden van Alida Wallega-Mulder Canter

Van: Aerztliche Verbindungsstelle Aan: Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: opgeven van het nummer en de datum van uitreiking van nieuw persoonsbewijs

Van: Aerztliche Verbindungsstelle Aan: Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: opgeven van het nummer en de datum van uitreiking van nieuw persoonsbewijs

Brief van Aerztliche Verbindungsstelle betreffende een nieuw persoonsbewijs

Van: Praag, van, I. (geschreven door Frederika) Aan: Swaak, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-12&nbsp; Onderwerp: bedankje ontvangen pakket

Van: Praag, van, I. (geschreven door Frederika) Aan: Swaak, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-12&nbsp; Onderwerp: bedankje ontvangen pakket

Briefkaart van I. van Praag aan A. Swaak vanuit kamp Westerbork

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma kamermuziek uitvoering in kamp Westerbork

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programma Buhne Lager Westerbork

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Man en vrouw op het toneel naast een drumstel

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1948-10-19&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, bestemming van het kamp (barakken) is nog niet bekend. Er wordt met verschillende partijen gesproken.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1948-10-19&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, bestemming van het kamp (barakken) is nog niet bekend. Er wordt met verschillende partijen gesproken.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Wachttoren met afrastering in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.

Wachttoren met afrastering in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.

Zicht op een wachttoren en prikkeldraadafrastering in kamp Westerbork

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-16 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-16 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Briefkaart van Wilhelm Langstadt aan de heer Frank vanuit kamp Westerbork

De vuilnisbelt Getekend door: Roozendaal, Alfred Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-17 Op tekening lopen een aantal mannen met kruiwagens en daarop tonnen.&nbsp; Op achtergrond een wachttoren, afrastering en de doorgang Oost.

De vuilnisbelt Getekend door: Roozendaal, Alfred Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-17 Op tekening lopen een aantal mannen met kruiwagens en daarop tonnen.&nbsp; Op achtergrond een wachttoren, afrastering en de doorgang Oost.

Afvalverwerking in kamp Westerbork getekend door Alfred Roozendaal

Helena is met haar man Erich naar Zwitserland gevlucht, na de oorlog zijn beiden weer teruggekeerd naar Nederland en uiteindelijk naar Amerika geëmigreerd.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: de post in het kamp is in de war; ze is bang dat ze niet bij de verjaardag van haar man kan zijn; stemming…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: de post in het kamp is in de war; ze is bang dat ze niet bij de verjaardag van haar man kan zijn; stemming…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Herman Kan) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene (strafgeval) aan het werk bij smederij/Schlosserei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene (strafgeval) aan het werk bij smederij/Schlosserei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Persoonsbewijs van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Afgegeven 1941-08-27 Amsterdam&nbsp; Met stempel J en pasfoto.

Persoonsbewijs van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Afgegeven 1941-08-27 Amsterdam&nbsp; Met stempel J en pasfoto.

Persoonsbewijs van Johanna Kroonenberg

De Gezamenlijke Verzorgings-Organisaties verklaren op grond van een ingesteld onderzoek dat Snoek, Hermine als onderduikster is geregistreerd.

Verklaring betreffende de onderduik van Hermine Snoek

Calendarium kamp Westerbork

1960

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Tekening, aquarel van een interieur van een woonbarak getekend door Otto Birman

Van: Bonnettemaker-Reens, Heintje Aan: van Vliet, familie Plaats: Schouwburg, Joodse Datum: 1943-03 Onderwerp: 'Ik ben in de Joodse Schouwburg en vertrek naar Westerbork, stuur mij goed en pakjes.'

Van: Bonnettemaker-Reens, Heintje Aan: van Vliet, familie Plaats: Schouwburg, Joodse Datum: 1943-03 Onderwerp: 'Ik ben in de Joodse Schouwburg en vertrek naar Westerbork, stuur mij goed en pakjes.'

Telegram van Heintje Bonnettemaker-Reens aan de familie van Vliet vanuit de Joodse Schouwburg

Van: Kockx, T.H. (kampcommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: richtlijnen voor magazijn. Betreft: inkomende goederen, magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen.

Van: Kockx, T.H. (kampcommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: richtlijnen voor magazijn. Betreft: inkomende goederen, magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen.

Overzicht van inkomende goederen magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen in het Interneringskamp Westerbork

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-10-23 Onderwerp: bedankt voor de felicitaties; in Kampen is er ook al geen shag en sigaretten te krijgen; de schrijver heeft nog iets gekregen; Witpeerd is weer gearresteerd, waarschijnlijk is hij in Zwolle; over boeken voor de opleiding van marechaussees; …

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-10-23 Onderwerp: bedankt voor de felicitaties; in Kampen is er ook al geen shag en sigaretten te krijgen; de schrijver heeft nog iets gekregen; Witpeerd is weer gearresteerd, waarschijnlijk is hij in Zwolle; over boeken voor de opleiding van marechaussees; …

Brief van Emanuel de Bruin aan beste vriend vanuit Hardenberg

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende barakken

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: betrokkenen Plaats: Den Haag Datum: 1951-06-15 Onderwerp: aanmelding van vorderingen

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: betrokkenen Plaats: Den Haag Datum: 1951-06-15 Onderwerp: aanmelding van vorderingen

Circulaire van het Nederlandse Beheersinstituut betreffende aanmelding van vorderingen

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: contract met N.V. Conservenfabriek 'Wilco' voor tewerkstelling vrouwelijke gedetineerden.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: contract met N.V. Conservenfabriek 'Wilco' voor tewerkstelling vrouwelijke gedetineerden.

Mededeling van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over een contract met N.V. Conservenfabriek Wilco

Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: brief en pakjes ontvangen; iedere keer weer een verrassing; ze hoopt de familie ooit een keer te kunnen belonen voor hun inzet; het is erg warm; graag toesturen Custardpoeder en pakjes soeppasta.

Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: brief en pakjes ontvangen; iedere keer weer een verrassing; ze hoopt de familie ooit een keer te kunnen belonen voor hun inzet; het is erg warm; graag toesturen Custardpoeder en pakjes soeppasta.

Briefkaart van S. Acohen-Salzedo aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Personen