In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Mr. Slijper, J. Aan: Euser, R.P. Plaats: Rotterdam Datum: 1950-1028 Onderwerp: moet wachten met de afwikkeling van de boedel, nadat het overlijden van de heer I. Kroon in het Staatsblad is geplaatst.

Van: Mr. Slijper, J. Aan: Euser, R.P. Plaats: Rotterdam Datum: 1950-1028 Onderwerp: moet wachten met de afwikkeling van de boedel, nadat het overlijden van de heer I. Kroon in het Staatsblad is geplaatst.

Brief van Mr. J. Slijper aan de heer R.P. Euser over de afwikkeling rond de heer I. Kroon

Gedicht ‘Hoe lang nog’ Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: De schrijfster, gemengd-gehuwd, vraagt zich in het gedicht af hoe lang ze nog in kamp Westerbork moet blijven. Geschreven op de achterkant van een Prüfungs-Ergebnis.

Gedicht ‘Hoe lang nog’ Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: De schrijfster, gemengd-gehuwd, vraagt zich in het gedicht af hoe lang ze nog in kamp Westerbork moet blijven. Geschreven op de achterkant van een Prüfungs-Ergebnis.

Gedicht geschreven in het kamp door Esther Boom-Jacobs

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: München Datum: 1966-08-08 Onderwerp: mogelijke uitsluiting van de schadevergoeding.

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: München Datum: 1966-08-08 Onderwerp: mogelijke uitsluiting van de schadevergoeding.

Brief van Rechtsanwalt P.J. Schumacher aan A. Teixeira de Mattos

Gelukwens ( verjaardag) voor dr. Bial met tekst en illustraties van Leo Kok.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21

Gelukwens ( verjaardag) voor dr. Bial met tekst en illustraties van Leo Kok.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21

Gelukwens voor dr. Bial

Barakken en latrines Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Een aantal woon- en familie barakken in kamp Westerbork. Op de achtergrond een drietal latrines

Barakken en latrines Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Een aantal woon- en familie barakken in kamp Westerbork. Op de achtergrond een drietal latrines

Tekening, aquarel van barakken en latrines getekend door Otto Birman

Van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Betreft inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Datum: 1945-11-20

Van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Betreft inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Datum: 1945-11-20

van inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-09-28 Onderwerp: verzoek om mee te werken aan een avond in het Oude Lieden Gesticht.

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-09-28 Onderwerp: verzoek om mee te werken aan een avond in het Oude Lieden Gesticht.

Brief van de Vereeniging Dowor Touf aan Levy Coster betreffende een verzoek tot medewerking

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Afdeling Hengelo (O), Deldenerstraat 68.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19 Mededeling van de afdeling registratie van Westerbork: de bagagecontrole is verscherpt; goud, geld, levensmiddelen en bagage worden ingehouden. Grote zendingen zenden aan afd. Voorzorg of ziekenhuis.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Afdeling Hengelo (O), Deldenerstraat 68.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19 Mededeling van de afdeling registratie van Westerbork: de bagagecontrole is verscherpt; goud, geld, levensmiddelen en bagage worden ingehouden. Grote zendingen zenden aan afd. Voorzorg of ziekenhuis.

Foto van een brief van Joodsche Raad voor Amsterdam aan de Afdeling Hengelo (foto)

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 26 Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het bezit van vreemd geld (Duits); bezitters van foto's van transporten, barakken of van andere bijzonderheden worden verzocht deze voor enige dagen af te staan aan Aad van As, barak 33; vestigen in Arnhem is voorlopig niet mogelijk; postverkeer; inlichtingenbureau verzoekt de lijsten die ter inzage liggen niet mee te nemen; godsdienstoefeningen in de synagoge, barak 88; zionisme, bijeenkomst barak 41; ruilen; een jasje verloren; hoofdmagazijn; kledingmagazijn; reparaties; pakketten; voedselresten. Joden in Palestina en elders in de wereld.

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 26 Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het bezit van vreemd geld (Duits); bezitters van foto's van transporten, barakken of van andere bijzonderheden worden verzocht deze voor enige dagen af te staan aan Aad van As, barak 33; vestigen in Arnhem is voorlopig niet mogelijk; postverkeer; inlichtingenbureau verzoekt de lijsten die ter inzage liggen niet mee te nemen; godsdienstoefeningen in de synagoge, barak 88; zionisme, bijeenkomst barak 41; ruilen; een jasje verloren; hoofdmagazijn; kledingmagazijn; reparaties; pakketten; voedselresten. Joden in Palestina en elders in de wereld.

Kampkrant/De Westerborker van i juni 1945 nummer 26

Van: Reens, Annie Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Bedankje voor een pakket

Van: Reens, Annie Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Bedankje voor een pakket

Briefkaart van Annie Reens aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Bericht over gesloten huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: gesloten huwelijken in het kamp.

Bericht over gesloten huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: gesloten huwelijken in het kamp.

Bericht over vier gesloten huwelijken in kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: Inventarislijst machinekamer van de Timmerwerkplaats

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: Inventarislijst machinekamer van de Timmerwerkplaats

Lijst van de inventaris van de machinekamer in de Timmerwerkplaats

Van: Toering, R. Aan: Kommandant des Marechausseebezirks Groningen Plaats: Emmen Datum: 1942-07-22 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Versterkingen van de bewaking; verantwoordelijkheden.

Van: Toering, R. Aan: Kommandant des Marechausseebezirks Groningen Plaats: Emmen Datum: 1942-07-22 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Versterkingen van de bewaking; verantwoordelijkheden.

Brief van R. Toering aan de Kommandant des Marechausseebezirks Groningen

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: tante N. is aangekomen en ligt in het ziekenhuis; jammer dat haar Portugese afstamming niet helpt. Ze had in 1940 gescheiden moeten zijn; hoopt wat over de Portugese afstamming te horen. het duurt zo lang…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: tante N. is aangekomen en ligt in het ziekenhuis; jammer dat haar Portugese afstamming niet helpt. Ze had in 1940 gescheiden moeten zijn; hoopt wat over de Portugese afstamming te horen. het duurt zo lang…

Briefkaart van Esther Acohen-de la Bella

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05/06 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97, onder leiding van rabbijn Frank.

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05/06 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97, onder leiding van rabbijn Frank.

Mededeling over gebedsdiensten in barak 97 in kamp Westerbork

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-12-21 Onderwerp: over Mathilda; over het leven onder moeilijke omstandigheden; over zijn gezin en andere familieleden…

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-12-21 Onderwerp: over Mathilda; over het leven onder moeilijke omstandigheden; over zijn gezin en andere familieleden…

Brief van Bennie Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-06-27 Onderwerp: vraag of de documenten voor migratie nog aanwezig zijn of vernietigd. Tevens uitstel aangevraagd voor de medische keuring en verstrekking van het visum in verband met een arbeidscontract. &nbsp;

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-06-27 Onderwerp: vraag of de documenten voor migratie nog aanwezig zijn of vernietigd. Tevens uitstel aangevraagd voor de medische keuring en verstrekking van het visum in verband met een arbeidscontract. &nbsp;

Brief van Fritz Tauber aan het Amerikaanse Consulaat

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-09-17 (het jaar op de brief ‘1943’ is foutief, het moet zijn ‘1942’) Onderwerp: Mathilda is bij tante Fietje, velen zijn reeds vertrokken; zelf is ze gezond en broodmager; het liefst woonde ze zelfstandig, maar dat zit er niet in; enige woorden aan haar kleindochter Ellen; Mathilde is op de 12de 63 geworden, er was enige aandacht voor deze dag; de ellende om haar heen is groot…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-09-17 (het jaar op de brief ‘1943’ is foutief, het moet zijn ‘1942’) Onderwerp: Mathilda is bij tante Fietje, velen zijn reeds vertrokken; zelf is ze gezond en broodmager; het liefst woonde ze zelfstandig, maar dat zit er niet in; enige woorden aan haar kleindochter Ellen; Mathilde is op de 12de 63 geworden, er was enige aandacht voor deze dag; de ellende om haar heen is groot…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Acohen, Ro Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: bedankt voor de pakketjes, ze smullen ervan; jammer dat haar zusters daar niet van kunnen profiteren; hopen allen nog eens te zien; van G. ook een pakje ontvangen, de groeten waren bedorven, maar de bruine bonen waren heerlijk; graag wat havermout; de schoenen en de bril van Elly hebben ze ontvangen; maar Elly (Esther) was al weg; er is niemand meer die hun schrijft, ze zijn mevrouw Lohman dankbaar…

Van: Acohen, Ro Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: bedankt voor de pakketjes, ze smullen ervan; jammer dat haar zusters daar niet van kunnen profiteren; hopen allen nog eens te zien; van G. ook een pakje ontvangen, de groeten waren bedorven, maar de bruine bonen waren heerlijk; graag wat havermout; de schoenen en de bril van Elly hebben ze ontvangen; maar Elly (Esther) was al weg; er is niemand meer die hun schrijft, ze zijn mevrouw Lohman dankbaar…

Briefkaart van Ro Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Personen