In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-11 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-11 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Roosje van Straaten

Bericht aan Pinkus, Joachim, H. dat deze met zijn vrouw op de Theresienstadtlijst staat en dat het transport op 14-09-1943 vertrekt. Tevens beschrijving van wat men mee mag nemen. Datum: 1943-09-10

Bericht aan Pinkus, Joachim, H. dat deze met zijn vrouw op de Theresienstadtlijst staat en dat het transport op 14-09-1943 vertrekt. Tevens beschrijving van wat men mee mag nemen. Datum: 1943-09-10

Bewijs voor Joachim Pinkus voor het transport naar Theresienstadt samen met zijn echtgenote

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Briefkaart van Heino Zijtenfeld aan Aad van As vanuit de trein gegooid

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 132 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lazarus, Judith geb. 08-04-85 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 132 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lazarus, Judith geb. 08-04-85 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Judith Lazarus

Foto van een collage bestaande uit foto's en tekeningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: collage is gemaakt voor de verjaardag van dhr. R. Fried.&nbsp;

Foto van een collage bestaande uit foto's en tekeningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: collage is gemaakt voor de verjaardag van dhr. R. Fried.&nbsp;

Foto van een collega/tekening ter gelegenheid van de verjaardag van R. Fried in kamp Westerbork

SS-ers gezeten aan de tafel, etend en drinkend.&nbsp; Kamp Westerbork, datum onbekend

SS-ers gezeten aan de tafel, etend en drinkend.&nbsp; Kamp Westerbork, datum onbekend

SS'ers aan een diner in kamp Westerbork

Oorlogsdagboek van: Royal Hamilton Light Infantry Brigade Waarin op 1945-04-12 beschreven wordt dat men een concentratiekamp nadert.&nbsp; Verder wordt de situatie van het aantreffen van Kamp Westerbork beschreven. De D-Coy (Compagnie) kwam begin van de avond in het kamp om naar enkele uren weer afgelost te worden.

Oorlogsdagboek van: Royal Hamilton Light Infantry Brigade Waarin op 1945-04-12 beschreven wordt dat men een concentratiekamp nadert.&nbsp; Verder wordt de situatie van het aantreffen van Kamp Westerbork beschreven. De D-Coy (Compagnie) kwam begin van de avond in het kamp om naar enkele uren weer afgelost te worden.

Oorlogsdagboek Royal Hamilton Light Infantry Brigade

Verklaring van het Ministerie Van Justitie. Betreft overlijden van: Lakmaker, Philip in Auschwitz, 1944-02-11 Afgegeven: 1952-02-28 Den Haag.

Verklaring van het Ministerie Van Justitie. Betreft overlijden van: Lakmaker, Philip in Auschwitz, 1944-02-11 Afgegeven: 1952-02-28 Den Haag.

Verklaring

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas, Baranski en Gerson voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gezondheid; weersomstandigheden

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gezondheid; weersomstandigheden

Brief van Joop Caneel aan M. Smilde vanuit kamp Vught

Van: Swaab, David Aan: Rachel Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-01 Onderwerp: dagelijkse omstandigheden; kleding; pakjes; weersomstandigheden

Van: Swaab, David Aan: Rachel Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-01 Onderwerp: dagelijkse omstandigheden; kleding; pakjes; weersomstandigheden

Brief van David Swaab aan Rachel vanuit werkkamp Diever B

Brochure ‘Voor het te laat is’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure ‘Voor het te laat is’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure 'Voor het te laat is'

Verklaring&nbsp; Van: Tombowsky, Herbert&nbsp; afgegeven: 1941-07 te Amsterdam, Werkdorp Nieuwesluis Onderwerp: waarin wordt verklaard dat hij als leerling in het werkdorp werkzaam is geweest, van 27 augustus 1939 tot de opheffing van het werkdorp.

Verklaring&nbsp; Van: Tombowsky, Herbert&nbsp; afgegeven: 1941-07 te Amsterdam, Werkdorp Nieuwesluis Onderwerp: waarin wordt verklaard dat hij als leerling in het werkdorp werkzaam is geweest, van 27 augustus 1939 tot de opheffing van het werkdorp.

Verklaring dat Herbert Tombowsky in het werkdorp Nieuwesluis werkzaam is geweest

Van: Popken, Aaltje Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: 'we zitten hier in Westerbork gevangen in het kamp; opstaan en appel; bewakers; kaalscheren…;werken; eten;…

Van: Popken, Aaltje Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: 'we zitten hier in Westerbork gevangen in het kamp; opstaan en appel; bewakers; kaalscheren…;werken; eten;…

Gedicht van Aaltje Popken over de oorlog en het leven in Interneringskamp Westerbork

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-09 Onderwerp: brief van 26 augustus op 4 september ontvangen; terugblik op de logeerpartij; ze mist haar dochter; brief aan de aan de broer van haar dochters man geschreven in België (Maurits), maar nog geen antwoord gekregen; over contacten met andere familieleden…

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-09 Onderwerp: brief van 26 augustus op 4 september ontvangen; terugblik op de logeerpartij; ze mist haar dochter; brief aan de aan de broer van haar dochters man geschreven in België (Maurits), maar nog geen antwoord gekregen; over contacten met andere familieleden…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin van haar dochter vanuit Rotterdam

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Brief van ELIN Apparatefabrik aan Fritz Tauber over zijn dienstverband

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1945-01-05 Onderwerp: Levy wenst zijn gezin een gelukkig nieuwjaar; hij is blij dat de feestdagen achter de rug zijn; lang geen post meer ontvangen; op de 23ste december voor controle bij de arts geweest voor zijn keel. het volgende bezoek volgt over zes weken; hoop op vrede, Levy houdt moed…&nbsp;

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1945-01-05 Onderwerp: Levy wenst zijn gezin een gelukkig nieuwjaar; hij is blij dat de feestdagen achter de rug zijn; lang geen post meer ontvangen; op de 23ste december voor controle bij de arts geweest voor zijn keel. het volgende bezoek volgt over zes weken; hoop op vrede, Levy houdt moed…&nbsp;

Brief van Levy Coster aan zijn vrouw en kinderen

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-12-01 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-12-01 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Helena Lam-Mulder Kanter

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-01 Onderwerp: hij ziet zijn dochters (Simcha en Reina) en hun gezinnen niet meer, hij was blij hun nog even te kunnen spreken; nog geen bericht ontvangen van mevrouw Geervliet; gaarne als het kan een keer in de week een pakketje….veel dank tot nu toe en vooral de groeten van de kinderen..

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-01 Onderwerp: hij ziet zijn dochters (Simcha en Reina) en hun gezinnen niet meer, hij was blij hun nog even te kunnen spreken; nog geen bericht ontvangen van mevrouw Geervliet; gaarne als het kan een keer in de week een pakketje….veel dank tot nu toe en vooral de groeten van de kinderen..

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Personen