In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Gokkes, Fam.&nbsp; Aan: Fransje (schoonzus)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-04&nbsp; Onderwerp: algemene gang van zaken, ziekte en bedankje voor toesturen pakketten.

Van: Gokkes, Fam.&nbsp; Aan: Fransje (schoonzus)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-04&nbsp; Onderwerp: algemene gang van zaken, ziekte en bedankje voor toesturen pakketten.

Brief van het echtpaar Gokkes aan Fransje vanuit kamp Westerbork

Aanslagbiljet Gemeente Leiden Van: Cahen, J. Plaats: Leiden Datum: 1940-12-16

Aanslagbiljet Gemeente Leiden Van: Cahen, J. Plaats: Leiden Datum: 1940-12-16

Aanslagbiljet Gemeente Leiden

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 56

Van: Meyer&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Meyer&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van Meyer aan Staatsbosbeheer

Mapje met 12 spotprenten Onderwerpen: Concentratiekamp; Roode Kruis; Vliegende bom Den Haag; Inundatie; Putten; Broodrantsoen; Menschenvordering; Inlevering van honden; Inlevering van textiel; Vordering van rijwielen; Inlevering van radiotoestellen; In

Mapje met 12 spotprenten Onderwerpen: Concentratiekamp; Roode Kruis; Vliegende bom Den Haag; Inundatie; Putten; Broodrantsoen; Menschenvordering; Inlevering van honden; Inlevering van textiel; Vordering van rijwielen; Inlevering van radiotoestellen; In

Mapje met spotprenten

Van: Gudema, A.&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Bewijs dat Gudema bij de OD is ingedeeld. Bijzonderheden: voorzien van een in kamp Westerbork gemaakte pasfoto en een ‘Lager Westerbork’ stempel.

Van: Gudema, A.&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Bewijs dat Gudema bij de OD is ingedeeld. Bijzonderheden: voorzien van een in kamp Westerbork gemaakte pasfoto en een ‘Lager Westerbork’ stempel.

van indeling van Aron Gudema bij de Joodse Ordedienst

Overall &nbsp;van de Ordedienst kamp Westerbork. Met Jodenster.

Overall &nbsp;van de Ordedienst kamp Westerbork. Met Jodenster.

Overall van een lid van de Joodse ordedienst

Van: Kleerekooper, A.B. Aan: Reens, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-21 Onderwerp: bedankje

Van: Kleerekooper, A.B. Aan: Reens, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-21 Onderwerp: bedankje

Briefkaart van A.B. Kleerekooper aan A. Reens vanuit Amsterdam

Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: papiergeld uit Theresienstadt. Briefje van 2 Kronen.

Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: papiergeld uit Theresienstadt. Briefje van 2 Kronen.

Geld (papier) van 2 Kronen uit Theresienstadt

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-04 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Dit in verband met het vaststellen van hun overlijden en het doen van aangifte hiervan.

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-04 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Dit in verband met het vaststellen van hun overlijden en het doen van aangifte hiervan.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan Joseph van Dam vanuit Groningen

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947- 01-13 t/m 16 Onderwerp: voedingsrapport en reacties van geïnterneerden uit verschillende barakken.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947- 01-13 t/m 16 Onderwerp: voedingsrapport en reacties van geïnterneerden uit verschillende barakken.

Rapport over de voedselverstrekking en de reacties van geïnterneerden uit de verschillende barakken

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Brief van de Afdeeling Expositur aan Esther Tas-van Dam over vrijstelling van de oproep

Aan: Frank, Max Van: onbekend Plaats: onbekend Datum: 1943 Onderwerp:&nbsp;

Aan: Frank, Max Van: onbekend Plaats: onbekend Datum: 1943 Onderwerp:&nbsp;

Enveloppe gericht aan Max Frank in Zeist

Van: Ds. Hefting, N.R. Plaats: Nijmegen Datum: 1991-07 Onderwerp: memoires van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen; zuster van 't Hof, verpleegster in kampziekenhuis; poging om gedoopte Joden vrij te stellen van deportatie…

Van: Ds. Hefting, N.R. Plaats: Nijmegen Datum: 1991-07 Onderwerp: memoires van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen; zuster van 't Hof, verpleegster in kampziekenhuis; poging om gedoopte Joden vrij te stellen van deportatie…

Memoires van Ds. N.R. Hefting als dominee actief in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: de firma fa. Walther-J.H. Kottman Aan: Gosschalk, Joseph Plaats: Steenwijk Datum: 1944 Onderwerp: Joseph werkt voor deze firma als dwangarbeider in het Joodse werkkamp Havelte.

Van: de firma fa. Walther-J.H. Kottman Aan: Gosschalk, Joseph Plaats: Steenwijk Datum: 1944 Onderwerp: Joseph werkt voor deze firma als dwangarbeider in het Joodse werkkamp Havelte.

Kaart (werk) van de firma Walther-J.H. Kottman aan Joseph Gosschalk te Steenwijk

Personen