In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit Vught; kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit Vught; kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Eelde

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 9, 1945-04-26

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 9, 1945-04-26

Kampkrant

Buitenopname. Vooraanzicht van de schouwburg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1965-1970

Buitenopname. Vooraanzicht van de schouwburg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1965-1970

Foto van het vooraanzicht van de schouwburg, voormalige synagoge en registratiezaal

Van: Hazelaar, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: rapport over controle van de bewaking van gedetineerden. Te weinig bewakers. Er moeten soms keuzes worden gemaakt, die niet gewenst zijn.

Van: Hazelaar, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: rapport over controle van de bewaking van gedetineerden. Te weinig bewakers. Er moeten soms keuzes worden gemaakt, die niet gewenst zijn.

Rapport A. Hazelaar aan J.G. Buijvoets over de bewaking van gedetineerden

Riolering barak 35 (woonfunctie) Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Het voormalige weeshuis uit de doorgangskamp periode.&nbsp;

Riolering barak 35 (woonfunctie) Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Het voormalige weeshuis uit de doorgangskamp periode.&nbsp;

Plattegrond van de riolering in barak 35 in het woonoord Schattenberg

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-03 Onderwerp: pakket en brief ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-03 Onderwerp: pakket en brief ontvangen.

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-21 Onderwerp: over de collega van Stella, Mathilda Spitz; verschillende vrienden ziek; van J. nog niets gehoord en mevrouw Mahler kreeg kokend water op haar voet. Werner moet veel overwerken en is 's avonds doodmoe; groeten van de ouders van Lies(beth) van Weezel; Werner is bang dat als hun poging om op de Barneveld-lijst te komen niet zal lukken zij het volgend transport mee moeten gaan (wat ook gebeurd); de Solomons bevinden zich in barak 73 en niet in 62. Voortaan een geboortedatum bij de naam zetten, anders is het onmogelijk om iemand in het kamp terug te vinden; een pakje voor Mathilda en nog een brief van haar voor Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-21 Onderwerp: over de collega van Stella, Mathilda Spitz; verschillende vrienden ziek; van J. nog niets gehoord en mevrouw Mahler kreeg kokend water op haar voet. Werner moet veel overwerken en is 's avonds doodmoe; groeten van de ouders van Lies(beth) van Weezel; Werner is bang dat als hun poging om op de Barneveld-lijst te komen niet zal lukken zij het volgend transport mee moeten gaan (wat ook gebeurd); de Solomons bevinden zich in barak 73 en niet in 62. Voortaan een geboortedatum bij de naam zetten, anders is het onmogelijk om iemand in het kamp terug te vinden; een pakje voor Mathilda en nog een brief van haar voor Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Revisie elektrische installatie, opschriften sectiekasten met overzicht van alle baraknummers&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27

Revisie elektrische installatie, opschriften sectiekasten met overzicht van alle baraknummers&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27

Plattegrond van de elektrische installatie van de barakken in het woonoord Schattenberg

Van: Küller, J.W. Th. Aan: van Dam-Laug, G.F. (echtgenote Joseph van Dam) Plaats: Den Haag Datum: 1959-11-02 Onderwerp: overlijden van Joseph van Dam en de vraag om een verklaring van nalatenschap van zijn vrouw.

Van: Küller, J.W. Th. Aan: van Dam-Laug, G.F. (echtgenote Joseph van Dam) Plaats: Den Haag Datum: 1959-11-02 Onderwerp: overlijden van Joseph van Dam en de vraag om een verklaring van nalatenschap van zijn vrouw.

Brief van notaris J.W.TH. Küller aan G.F. van Dam-Laug over overlijden van Joseph van Dam en een verklaring van erfrecht

Kampgeld Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15 Onderwerp:10 cent, serie BB no. 3508

Kampgeld Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15 Onderwerp:10 cent, serie BB no. 3508

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: gemeente politie Barneveld Aan: J.C.M Domen (van Zuiden, Max) Plaats: Barneveld Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam bij de bewakingsdienst van de gemeente ter voorkoming van sabotage.

Van: gemeente politie Barneveld Aan: J.C.M Domen (van Zuiden, Max) Plaats: Barneveld Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam bij de bewakingsdienst van de gemeente ter voorkoming van sabotage.

Ausweis van J.C.M Domen deel uitmakend van de bewakingsdienst van de gemeente