We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Broche (hout): initialen van A.C. Sperna Weiland. Metalen speldje om de broche aan een kledingstuk te bevestigen is eraf. Het geheel is rood geverfd. Sperna Weiland gaf twee keer in de week lessen Engels aan kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp. Het speldje werd gemaakt door Walter Grünthal. Sperna Weiland ging na het geven van zijn lessen thee drinken bij het gezin van Walter. Walter maakt het speldje uit verveling.

Broche (hout): initialen van A.C. Sperna Weiland. Metalen speldje om de broche aan een kledingstuk te bevestigen is eraf. Het geheel is rood geverfd. Sperna Weiland gaf twee keer in de week lessen Engels aan kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp. Het speldje werd gemaakt door Walter Grünthal. Sperna Weiland ging na het geven van zijn lessen thee drinken bij het gezin van Walter. Walter maakt het speldje uit verveling.

Broche met initialen

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: de aanvrager Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-28 Onderwerp: inlichtingen over het lot Jetje Vissel-Behr.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: de aanvrager Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-28 Onderwerp: inlichtingen over het lot Jetje Vissel-Behr.

Brief van het Rode Kruis over het lot van Jetje Vissel-Behr

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1940-02-09 Onderwerp: Plan beplanting Vluchtelingenkamp

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1940-02-09 Onderwerp: Plan beplanting Vluchtelingenkamp

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Afschrift van een instructie van de Rijkscommissaris over de uitvoering van de beschikking van 4 november 1940 betreffende de ontheffing der Joden

Van: v.d. Weel, P.A., Hoofd Technische Dienst en Bedrijven Aan: Bedrijfsadministratie en Smederij. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-17 Onderwerp: regels voor aanvragen kachels en hout/turf. De aanvraag loopt via Gepko Huisman; namen van personen aan wie een afschrift is verzonden.

Van: v.d. Weel, P.A., Hoofd Technische Dienst en Bedrijven Aan: Bedrijfsadministratie en Smederij. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-17 Onderwerp: regels voor aanvragen kachels en hout/turf. De aanvraag loopt via Gepko Huisman; namen van personen aan wie een afschrift is verzonden.

Instructie van P.A. van der Weel aan de Bedrijfsadministratie en Smederij

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels barak 41.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1964-10-20 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels barak 41.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1964-10-20 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met riolering en gevels van barak 41 in woonoord Schattenberg

Clandestiene post kamp Westerbork

Uit kamp Westerbork gesmokkelde informatie

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Brief over vrijlating uit kamp Westerbork van Sophia Meijer-Philips

Van: Rijkskamp Sociale Jeugdzorg Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Drachten Datum: 1945-01-16 Onderwerp: werkzaam als hulp in de buitendienst voor de kinderuitzending; zijn bewegingsvrijheid mag niet belemmerd worden…

Van: Rijkskamp Sociale Jeugdzorg Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Drachten Datum: 1945-01-16 Onderwerp: werkzaam als hulp in de buitendienst voor de kinderuitzending; zijn bewegingsvrijheid mag niet belemmerd worden…

Brief van Rijkskamp Sociale Jeugdzorg te Bakkeveen betreffende werkzaamheden van J.C.M Domen

Van: Rode Kruis en de Politie te Bennekom Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Bennekom Datum: 1944-09-23 Onderwerp: verklaring dat J.C.M. Domen deel uitmaakt van het verplegend personeel van de Stichting Wolfheze. Een deel van de patiënten is geëvacueerd (na aanleiding van de Operatie Market Garden) en ondergebracht te Bennekom.

Van: Rode Kruis en de Politie te Bennekom Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Bennekom Datum: 1944-09-23 Onderwerp: verklaring dat J.C.M. Domen deel uitmaakt van het verplegend personeel van de Stichting Wolfheze. Een deel van de patiënten is geëvacueerd (na aanleiding van de Operatie Market Garden) en ondergebracht te Bennekom.

Verklaring van het Rode Kruis en de politie over de werkzaamheden van J.C.M. van Domen voor de Stichting Wolfheze