In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo), Aan:&nbsp;Beste allen, Mes chers Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp:&nbsp;Meta meldt dat ze om de 14 dagen afwisselend naar beide adressen schrijft om alle vrienden te kunnen bereiken, maar dat ze van bepaalde vrienden sinds 3 juni niets meer ontvangen heeft. Ze hoopt dat iedereen gezond is en verlangt naar een babbeltje. Als de zon schijnt moet ze veel aan thuis denken, maar haar verstand zegt dat het bij de mensen aan wie ze de brief schrijft ook niet leuk is. Ze hoopt op spoedige vrede zodat ze weer samen verjaardagen kunnen vieren. Leo vertelt dat hij zich voorbereidt op de operatie en dat hij de emoties van enige weken geleden goed heeft doorstaan.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo), Aan:&nbsp;Beste allen, Mes chers Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp:&nbsp;Meta meldt dat ze om de 14 dagen afwisselend naar beide adressen schrijft om alle vrienden te kunnen bereiken, maar dat ze van bepaalde vrienden sinds 3 juni niets meer ontvangen heeft. Ze hoopt dat iedereen gezond is en verlangt naar een babbeltje. Als de zon schijnt moet ze veel aan thuis denken, maar haar verstand zegt dat het bij de mensen aan wie ze de brief schrijft ook niet leuk is. Ze hoopt op spoedige vrede zodat ze weer samen verjaardagen kunnen vieren. Leo vertelt dat hij zich voorbereidt op de operatie en dat hij de emoties van enige weken geleden goed heeft doorstaan.

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Briefkaart van Simon (Turksma), pappe, mamme en tante aan familie van Leer vanuit de trein

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-08 Onderwerp: Judith bedankt Salomon voor de bevestiging dat haar pakjes zijn aangekomen.&nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-08 Onderwerp: Judith bedankt Salomon voor de bevestiging dat haar pakjes zijn aangekomen.&nbsp;

Brief en enveloppe van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 193 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Muis, Kaatje geb. 04-12-74 overleden te Westerbork op 14-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 193 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Muis, Kaatje geb. 04-12-74 overleden te Westerbork op 14-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Kaatje Muis

Van: Praag, van, Hanny&nbsp; Aan: Mimi&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: Verontschuldigingen; afscheid nemen.

Van: Praag, van, Hanny&nbsp; Aan: Mimi&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: Verontschuldigingen; afscheid nemen.

Brief van Hanny van Praag aan Mimi

bewijs van goed gedrag van: Stern, Herta Sara&nbsp; afgegeven: 1940-02-14 te Wieringerwerf Onderwerp: woonachtig sinds september 1939 in de gemeente en werkzaam in het werkdorp Wieringermeer/Nieuwesluis.

bewijs van goed gedrag van: Stern, Herta Sara&nbsp; afgegeven: 1940-02-14 te Wieringerwerf Onderwerp: woonachtig sinds september 1939 in de gemeente en werkzaam in het werkdorp Wieringermeer/Nieuwesluis.

Verklaring van goed gedrag van Herta Stern te Wieringerwerf

Van: Sidtmann&nbsp; Aan: Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk&nbsp; Plaats: Parijs Datum: 1942 Onderwerp: over gezondheid en een oorlog die niet eeuwig zal duren… Günther behoort tot de groep zionistische jongeren die werkzaam zijn geweest in het werkdorp Wieringermeer. Hij woonde na de opheffing van het werkdorp in bij het gastgezin Nieuwkerk.

Van: Sidtmann&nbsp; Aan: Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk&nbsp; Plaats: Parijs Datum: 1942 Onderwerp: over gezondheid en een oorlog die niet eeuwig zal duren… Günther behoort tot de groep zionistische jongeren die werkzaam zijn geweest in het werkdorp Wieringermeer. Hij woonde na de opheffing van het werkdorp in bij het gastgezin Nieuwkerk.

Briefkaart van Sidtmann aan Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk vanuit Parijs

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Schol, J. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-09-12 Onderwerp: bezoeken aan het kamp moet vijf dagen van te voren worden aangevraagd en de het bezoek kan alleen in het weekend plaatsvinden.

Van: Schol, J. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-09-12 Onderwerp: bezoeken aan het kamp moet vijf dagen van te voren worden aangevraagd en de het bezoek kan alleen in het weekend plaatsvinden.

Brief van kampcommandant J. Schol over bezoek aan het kamp

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: gesloten huwelijken van de echtparen: Vles-Polak; Brandon-de Heer en van Praag-Jacobs.

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: gesloten huwelijken van de echtparen: Vles-Polak; Brandon-de Heer en van Praag-Jacobs.

Bericht over een drietal gesloten huwelijken in het kamp

Huwelijksfoto met rechts het echtpaar Abraham van Dam(-van Kollem).

Huwelijksfoto met rechts het echtpaar Abraham van Dam(-van Kollem).

Huwelijksfoto met rechts het echtpaar Abraham en Betje van Dam-van Kollem

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-07-23 Onderwerp: Levy is gezond en heeft de koffer ontvangen; hij wordt behandeld aan zijn keel door Dr. Roozendaal; de omstandigheden zijn best; gesproken met Sal Presser, mevrouw Dr. Premsela van de radio en de vader van Dr. Hedeman; behoefte aan post…

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-07-23 Onderwerp: Levy is gezond en heeft de koffer ontvangen; hij wordt behandeld aan zijn keel door Dr. Roozendaal; de omstandigheden zijn best; gesproken met Sal Presser, mevrouw Dr. Premsela van de radio en de vader van Dr. Hedeman; behoefte aan post…

Brief van Levy Coster aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbrork

Van: Querido, Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-19 Onderwerp: over wat Siegfried heeft gedaan, onder andere het contact met dr. Kindler over bezoek aan Jules; een Arische vrouw kreeg geen verlof om haar familie in kamp Westerbork te bezoeken; grote razzia in de Rivierenbuurt afgelopen zondag…

Van: Querido, Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-19 Onderwerp: over wat Siegfried heeft gedaan, onder andere het contact met dr. Kindler over bezoek aan Jules; een Arische vrouw kreeg geen verlof om haar familie in kamp Westerbork te bezoeken; grote razzia in de Rivierenbuurt afgelopen zondag…

Briefkaart van Jack Querido aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Mededeling Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dieeten

Mededeling Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dieeten

Mededeling over diëten

Van: Capel, J.A., godsdienstonderwijzer onder doven en doofstommen Aan: Moderamen der Ned. Herv. Gemeente Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-24 Onderwerp: de schrijver verklaart dat Estella de Jong zich al gedurende drie à vier jaar in de christelijke dovengemeenschap beweegt, geregeld de godsdienstoefening voor doven bijwoont en vier jaar geleden belijdenis van haar geloof heeft afgelegd met haar man H. de Jong.&nbsp;

Van: Capel, J.A., godsdienstonderwijzer onder doven en doofstommen Aan: Moderamen der Ned. Herv. Gemeente Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-24 Onderwerp: de schrijver verklaart dat Estella de Jong zich al gedurende drie à vier jaar in de christelijke dovengemeenschap beweegt, geregeld de godsdienstoefening voor doven bijwoont en vier jaar geleden belijdenis van haar geloof heeft afgelegd met haar man H. de Jong.&nbsp;

Brief van J. A. Capel aan het bestuur van de Hervormde Gemeente vanuit Amsterdam

Persoonsbewijs Van: Granaat, Simon Afgegeven te: Amsterdam Datum: 1941-08-22 No. 556693

Persoonsbewijs Van: Granaat, Simon Afgegeven te: Amsterdam Datum: 1941-08-22 No. 556693

Persoonsbewijs van Simon Granaat

Persoonbewijs van: Wijnberg, Johanna Afgegeven 1941-10-30 te Hoogeveen. Nr. 011739

Persoonbewijs van: Wijnberg, Johanna Afgegeven 1941-10-30 te Hoogeveen. Nr. 011739

Persoonsbewijs van Johanna Wijnberg

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: twee kampgevangenen slopen batterijen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: twee kampgevangenen slopen batterijen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Industriebarakken kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Joodse huwelijken kamp Westerbork

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen-de Haaff, Nathan en Jetty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: briefkaarten niet terecht gekomen; last van haar oor door een verkoudheid; mevrouw en meneer Cohen zijn doorgestuurd; pakketpost; vele bekenden zijn aangekomen…

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen-de Haaff, Nathan en Jetty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: briefkaarten niet terecht gekomen; last van haar oor door een verkoudheid; mevrouw en meneer Cohen zijn doorgestuurd; pakketpost; vele bekenden zijn aangekomen…

Briefkaart van Clara de Haaff aan Nathan en Jetty Cohen-De Haaff vanuit kamp Westerbork

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen, Nathan Plaats: Westerbork, kamp, barak 81 A Datum: 1943-04 Onderwerp: pijn aan de keel, ze moet in bed blijven; het is koud; haar haar is kort geknipt; meneer en mevrouw van der Heyden zijn doorgestuurd; tante Ro en oom Pienas komen trouw 's avonds op bezoek, al is het maar voor even; Pienas gaat ook altijd naar oom Elie; meneer Drilsma was ook even op bezoek; de pakketten worden goed ingepakt; de groeten van mevrouw Cohen; vader en mijheer Cohen zijn altijd samen…

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen, Nathan Plaats: Westerbork, kamp, barak 81 A Datum: 1943-04 Onderwerp: pijn aan de keel, ze moet in bed blijven; het is koud; haar haar is kort geknipt; meneer en mevrouw van der Heyden zijn doorgestuurd; tante Ro en oom Pienas komen trouw 's avonds op bezoek, al is het maar voor even; Pienas gaat ook altijd naar oom Elie; meneer Drilsma was ook even op bezoek; de pakketten worden goed ingepakt; de groeten van mevrouw Cohen; vader en mijheer Cohen zijn altijd samen…

Briefkaart van Clara de Haaff aan Nathan Cohen

Van: Blits-Lam, Karel en Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1939/1940 Onderwerp: niet kunnen schrijven vanwege de drukte; wonen nog bij Sonja's moeder in huis; zijn er nog soldaten in Jaarsveld?

Van: Blits-Lam, Karel en Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1939/1940 Onderwerp: niet kunnen schrijven vanwege de drukte; wonen nog bij Sonja's moeder in huis; zijn er nog soldaten in Jaarsveld?

Brief van Karel en Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Van: Werkendam, I. Aan: Nouwens, A, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12 Onderwerp: ter herinnering aan mijn kampleven; gelukkig kerstfeest en nieuwjaar 1943…

Van: Werkendam, I. Aan: Nouwens, A, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12 Onderwerp: ter herinnering aan mijn kampleven; gelukkig kerstfeest en nieuwjaar 1943…

Briefkaart van Isaac Werkendam aan de fam A. Nouwens vanuit kamp Westerbork

Personen