In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp: brief niet meegegeven aan mevrouw Lemberger…; komt net terug van Schlesinger. Hij weet haar niets te vertellen over een eventueel verhoor; pakketpost; over het kwijtraken van haar ‘S’; er wordt gemompeld over een S-transport; bezoekvergunning voor haar man?; over pakketppost, strenger en…; kennis gemaakt met Siegfried Sommerfeld, de chauffeur van de commandant. Hij wilde haar me in de auto nemen naar Amsterdam,… een karikatuur van een mannetje…toch kan hij heel wat doen..; benaderen van Zöpf; met de vries Robles gesproken over gemengd-gehuwden, transporten en het afkomen van de ‘S’…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp: brief niet meegegeven aan mevrouw Lemberger…; komt net terug van Schlesinger. Hij weet haar niets te vertellen over een eventueel verhoor; pakketpost; over het kwijtraken van haar ‘S’; er wordt gemompeld over een S-transport; bezoekvergunning voor haar man?; over pakketppost, strenger en…; kennis gemaakt met Siegfried Sommerfeld, de chauffeur van de commandant. Hij wilde haar me in de auto nemen naar Amsterdam,… een karikatuur van een mannetje…toch kan hij heel wat doen..; benaderen van Zöpf; met de vries Robles gesproken over gemengd-gehuwden, transporten en het afkomen van de ‘S’…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: de Haaff-Goudsmit, B.S. Aan: haar kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: de schrijfster is opgenomen in barak 81; dochter Clara is onwel geworden….&nbsp;

Van: de Haaff-Goudsmit, B.S. Aan: haar kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: de schrijfster is opgenomen in barak 81; dochter Clara is onwel geworden….&nbsp;

Brief van B.S. de Haaff-Goudsmit aan haar kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Simmeren, B. Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942

Van: Simmeren, B. Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942

Enveloppe gestuurd door Bernhard Simmeren aan de familie Knap vanuit het Joodse werkkamp De Fledders

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Brief van Susanna Gompels-le Blanc aan familie v.d. Berg vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: ziekenhuis; ziekte;&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: ziekenhuis; ziekte;&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Brief van Hermine Snoek aan Nel In 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-07-01&nbsp; Onderwerp: foto's van het verzetsmonument van de onthulling.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-07-01&nbsp; Onderwerp: foto's van het verzetsmonument van de onthulling.

Brief van S. Schoon over het doen toekomen van een aantal foto's van het verzetsmonument

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Foto van de afrastering van kamp Westerbork met wachttoren

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek aan Henriëtte Polak haar doopbewijs bij de Antragstelle in te dienen

Van: de Gemeentesecretarie van Nijmegen Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1946-08-29 Onderwerp; verwijderen van de voornaam Israel.&nbsp;

Van: de Gemeentesecretarie van Nijmegen Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1946-08-29 Onderwerp; verwijderen van de voornaam Israel.&nbsp;

Brief van de gemeente aan Fritz Tauber met de mededeling dat de voornaam Israel is verwijderd

Van: Dop, zuster en van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: met Chaja gaat het super best; ze helpt mee met allerlei huishoudelijke klusjes en de verzorging van baby's; de vraag of er nog kleren zijn voor Chaja; haar mantels zijn nog goed en groot genoeg; Chaja: ze kan geen verlanglijstje maken; er is een baby van twee maanden oud binnengekomen; is Eddy nu al twee jaar?; over andere kinderen; bedtijd; school en geplaagd worden door de andere kinderen; ze vraagt of Nora haar eens komt opzoeken.

Van: Dop, zuster en van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: met Chaja gaat het super best; ze helpt mee met allerlei huishoudelijke klusjes en de verzorging van baby's; de vraag of er nog kleren zijn voor Chaja; haar mantels zijn nog goed en groot genoeg; Chaja: ze kan geen verlanglijstje maken; er is een baby van twee maanden oud binnengekomen; is Eddy nu al twee jaar?; over andere kinderen; bedtijd; school en geplaagd worden door de andere kinderen; ze vraagt of Nora haar eens komt opzoeken.

Brief van een verzorgster aan de moeder van Chaja en van Chaja zelf vanuit het kindertehuis in Oud Gastel

Van: van Krimpen, J. Aan: Roet, Meijer Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08 Onderwerp: al verschillende pakjes toegestuurd en post, maar ze horen niets; hoop deze briefkaart nog te ontvangen. graag kaart retour, mocht Meijer vertrokken zijn. De briefkaart komt weer retour met de opmerking: ‘vertrokken’

Van: van Krimpen, J. Aan: Roet, Meijer Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08 Onderwerp: al verschillende pakjes toegestuurd en post, maar ze horen niets; hoop deze briefkaart nog te ontvangen. graag kaart retour, mocht Meijer vertrokken zijn. De briefkaart komt weer retour met de opmerking: ‘vertrokken’

Briefkaart van J. van Krimpen aan Meijer Roet in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Personen