In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Omstanders kamp Westerbork

Radio Sterrenwacht

Van: van Duren, Frederika (Riekke) Aan: Gerry en anderen Plaats: Arnhem Datum: 1942-09-13 Onderwerp: teken van leven, waarschijnlijk niet verwacht het op deze wijze te krijgen; duidelijk schrijven anders kan het lang duren dat ze een antwoord krijgt (censuur Sicherheits Polizei); ze kan eenmaal in de 14 dagen schrijven, maar vaker iets ontvangen; ze heeft inwendig verband en een stukje zeep nodig, het kan bij de portier worden afgegeven; en parfum of een ander geurtje, in de cel staat een wc-tonnetje…

Van: van Duren, Frederika (Riekke) Aan: Gerry en anderen Plaats: Arnhem Datum: 1942-09-13 Onderwerp: teken van leven, waarschijnlijk niet verwacht het op deze wijze te krijgen; duidelijk schrijven anders kan het lang duren dat ze een antwoord krijgt (censuur Sicherheits Polizei); ze kan eenmaal in de 14 dagen schrijven, maar vaker iets ontvangen; ze heeft inwendig verband en een stukje zeep nodig, het kan bij de portier worden afgegeven; en parfum of een ander geurtje, in de cel staat een wc-tonnetje…

Brief van Frederika van Duren aan Gerry vanuit het Huis van Bewaring in Arnhem

Van: Sousa, Daniel&nbsp; Aan: Kohen, I., familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: van kamp Vught naar Westerbork gedeporteerd; hij is 9 weken in Vught geweest; waarvan 3 weken in het Aufanglager en 6 weken in een ander kamp (bij-kamp); hij is sterk en gezond, ze hoeven zich niet ongerust te maken; sommige pakjes heeft hij wel ontvangen, andere weer niet…; afscheid, misschien heeft hij het geluk dat hij zijn vader ziet…

Van: Sousa, Daniel&nbsp; Aan: Kohen, I., familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: van kamp Vught naar Westerbork gedeporteerd; hij is 9 weken in Vught geweest; waarvan 3 weken in het Aufanglager en 6 weken in een ander kamp (bij-kamp); hij is sterk en gezond, ze hoeven zich niet ongerust te maken; sommige pakjes heeft hij wel ontvangen, andere weer niet…; afscheid, misschien heeft hij het geluk dat hij zijn vader ziet…

Briefkaart van Daniel Sousa aan de familie I. Kohen vanuit kamp Westerbork

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Brief van Samuel van der Kloot aan Lisa Falk vanuit kamp Westerbork, barak 67

Calendarium kamp Westerbork

1951

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Rotterdam Plaats:&nbsp;Rotterdam Datum: 1943-03-25&nbsp; Onderwerp: vraag of pakketten aan Sientje Barnstijn-van den Berg verblijvende in kamp Westerbork, barak 68, zijn overhandigd.

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Rotterdam Plaats:&nbsp;Rotterdam Datum: 1943-03-25&nbsp; Onderwerp: vraag of pakketten aan Sientje Barnstijn-van den Berg verblijvende in kamp Westerbork, barak 68, zijn overhandigd.

Brief van A. Coelingh-Barnstijn aan de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Rotterdam

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Lagerbefehl nummer 64