In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Politiebataljon Amsterdam kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Foto van een sjerp gemaakt ter ere van de bevrijding van kamp Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 De sjerp werd de heer A. van As omgehangen na het hijsen van de vlag op 12 april 1945. De vlag is halfstok afgebeeld omdat die dag president Roosevelt overleed. Tekst op sjerp: ter herinnering aan 'de Greatest Day' van het Kamp Westerbork. Ook een latere bijdrage van Capt. Connolly, 230 Det.C.A.

Foto van een sjerp gemaakt ter ere van de bevrijding van kamp Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 De sjerp werd de heer A. van As omgehangen na het hijsen van de vlag op 12 april 1945. De vlag is halfstok afgebeeld omdat die dag president Roosevelt overleed. Tekst op sjerp: ter herinnering aan 'de Greatest Day' van het Kamp Westerbork. Ook een latere bijdrage van Capt. Connolly, 230 Det.C.A.

Foto van een sjerp gemaakt ter ere van de bevrijding van kamp Westerbork

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-16&nbsp; Onderwerp: groet en bedankje voor post.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-16&nbsp; Onderwerp: groet en bedankje voor post.

Briefkaart van Sara Gazan aan W. Schokker vanuit kamp Westerbork

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Kampgevangenen op de appelplaats. Op de achtergrond de barakken 24 en 25.

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Kampgevangenen op de appelplaats. Op de achtergrond de barakken 24 en 25.

Het afnemen van appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Monumenten buiten kamp Westerbork

Stolpersteine

Inventarislijst&nbsp; Van: Van Leer, M.&nbsp; Datum: 27 okt. 1942 Kledingstukken en andere voorwerpen, als (gevangene) in Leeuwarden.

Inventarislijst&nbsp; Van: Van Leer, M.&nbsp; Datum: 27 okt. 1942 Kledingstukken en andere voorwerpen, als (gevangene) in Leeuwarden.

Inventarislijst van M. van Leer

Portemonnee Het betreft de portemonnee van Izak Asscher (1921). Hij kwam in 1943 als onderduiker terecht bij de familie van Bruggen in het Friese Boornbergum. Zijn schuilnaam was Freerk. De woonomstandigheden waren eenvoudig. Er was geen elektrisch licht en stromend water. Izak paste zich gemakkelijk aan en kon zich al vrij snel redden in het Fries. Tijdens een razzia in de nacht van 24 maart 1944 werd het huis door Duitse politie omsingeld. Vluchten was niet meer mogelijk. Izak werd samen met de zoon des huizes Willem opgepakt. Via de gevangenis in Leeuwarden kwam Izak op 9 mei 1944 in kamp Westerbork terecht. Hij werd op 4 september 1944 doorgestuurd naar Theresienstadt en van hieruit op 29 september naar Auschwitz-Birkenau. In januari 1945 werd hij hier voor het laatst gezien.&nbsp; &nbsp;

Portemonnee Het betreft de portemonnee van Izak Asscher (1921). Hij kwam in 1943 als onderduiker terecht bij de familie van Bruggen in het Friese Boornbergum. Zijn schuilnaam was Freerk. De woonomstandigheden waren eenvoudig. Er was geen elektrisch licht en stromend water. Izak paste zich gemakkelijk aan en kon zich al vrij snel redden in het Fries. Tijdens een razzia in de nacht van 24 maart 1944 werd het huis door Duitse politie omsingeld. Vluchten was niet meer mogelijk. Izak werd samen met de zoon des huizes Willem opgepakt. Via de gevangenis in Leeuwarden kwam Izak op 9 mei 1944 in kamp Westerbork terecht. Hij werd op 4 september 1944 doorgestuurd naar Theresienstadt en van hieruit op 29 september naar Auschwitz-Birkenau. In januari 1945 werd hij hier voor het laatst gezien.&nbsp; &nbsp;

De portemonnee van Izak Asscher

Van: de Hoofdsynagoge Amsterdam&nbsp; Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: overlijden van Borach Sleutelberg in kamp Westerbork en de bijzetting van de asresten te Diemen.

Van: de Hoofdsynagoge Amsterdam&nbsp; Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: overlijden van Borach Sleutelberg in kamp Westerbork en de bijzetting van de asresten te Diemen.

Brief van de Hoofdsynagoge Amsterdam aan Aron van Dam vanuit Amsterdam

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-04 Na een reis van ongeveer veertien dagen stond de trein, afkomstig uit Bergen-Belsen, stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over deze treinreis.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-04 Na een reis van ongeveer veertien dagen stond de trein, afkomstig uit Bergen-Belsen, stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over deze treinreis.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Pakketzegel Kamp Westerbork

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Bewijs van inkwartiering in Amsterdam voor het echtpaar Tauber

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-27 Onderwerp: orde in het kamp; het schoonhouden van de barakken; kinderverzorging; het gezondsheidswezen; hernieuwde waarschuwing betreffende de gedragslijn bij luchtalarm; dit kampbevel moet een keer in de maand door de barakleiders aan de barakbewoners worden voorgelezen. Dat dit is uitgevoerd moet aan de dienstleider van Dienstbereich 5 worden doorgegeven…

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-27 Onderwerp: orde in het kamp; het schoonhouden van de barakken; kinderverzorging; het gezondsheidswezen; hernieuwde waarschuwing betreffende de gedragslijn bij luchtalarm; dit kampbevel moet een keer in de maand door de barakleiders aan de barakbewoners worden voorgelezen. Dat dit is uitgevoerd moet aan de dienstleider van Dienstbereich 5 worden doorgegeven…

Lagerbefehl nummer 79