In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Sportveld met in de verte een paar barakken (80-ers). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Sportveld met in de verte een paar barakken (80-ers). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Foto met zicht op een sportveld en barakken in woonoord Schattenberg

Bevrijding van door de Canadezen. Een gepantserd verkenningsvoertuig van het Canadese leger nadert het kamp vanuit de richting van de kampboerderij.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12&nbsp;

Bevrijding van door de Canadezen. Een gepantserd verkenningsvoertuig van het Canadese leger nadert het kamp vanuit de richting van de kampboerderij.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12&nbsp;

Foto van de bevrijding van kamp Westerbork door de Canadezen verwelkomd door kampgevangenen

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp: ziekte, (zelf)onderwijs, verjaardag, transporten

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp: ziekte, (zelf)onderwijs, verjaardag, transporten

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Portretfoto van Ferdinand Hugo Aus der Funten.&nbsp; Plaats en jaartal: onbekend.&nbsp; Aus der Funten was een SS-Hauptsturmbahnfuhrer en oorspronkelijk in Amsterdam gestationeerd, Zentralstelle Judische fur Auswanderung.

Portretfoto van Ferdinand Hugo Aus der Funten.&nbsp; Plaats en jaartal: onbekend.&nbsp; Aus der Funten was een SS-Hauptsturmbahnfuhrer en oorspronkelijk in Amsterdam gestationeerd, Zentralstelle Judische fur Auswanderung.

Foto van SS-Hauptsturmbahnfuhrer Ferdinand aus der Funten na zijn arrestatie

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09 Onderwerp: lenen van geld; ontvangst van pakket

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09 Onderwerp: lenen van geld; ontvangst van pakket

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M. Plaats: Datum: 1944-07-20 Onderwerp: Op weg naar Westerbork; omstandigheden; zaken die geregeld moeten worden; Calmeijer (de schrijver kan bewijzen een buitenechtelijk kind van een niet-Joodse ouder te zijn, dus half-Joods); Joodsche Raad.&nbsp;

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M. Plaats: Datum: 1944-07-20 Onderwerp: Op weg naar Westerbork; omstandigheden; zaken die geregeld moeten worden; Calmeijer (de schrijver kan bewijzen een buitenechtelijk kind van een niet-Joodse ouder te zijn, dus half-Joods); Joodsche Raad.&nbsp;

Brief van M. E. Cohen aan E.M. van Loon op weg naar kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Malapane

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorend bij de brief geschreven door Vera Polak-van Gelder vanuit Auschwitz-Birkenau

Van: Dr. Boezeman Aan: de fam. Tholen te Utrecht Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-06-27 Onderwerp: bestellijst en een verzoek om een instrumenten-catalogus.

Van: Dr. Boezeman Aan: de fam. Tholen te Utrecht Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-06-27 Onderwerp: bestellijst en een verzoek om een instrumenten-catalogus.

Lijst met items, samengesteld door Dr. Boezeman, die moeten worden besteld voor het kampziekenhuis

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 228 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Berendina geb. 01-04-50 overleden te Westerbork op 25-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 228 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Berendina geb. 01-04-50 overleden te Westerbork op 25-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Berendina de Leeuw

Van: Aan: het Joodse Comité voor Vluchtelingen Plaats: Datum: 1936-06-29 Onderwerp: verzoek om leermiddelen om de Spaanse taal te kunnen oefenen in verband met mogelijke emigratie naar Buenos Aires.&nbsp;

Van: Aan: het Joodse Comité voor Vluchtelingen Plaats: Datum: 1936-06-29 Onderwerp: verzoek om leermiddelen om de Spaanse taal te kunnen oefenen in verband met mogelijke emigratie naar Buenos Aires.&nbsp;

Verzoek aan het Joodse Comité voor Vluchtelingen voor het leveren van leermiddelen in het Spaans

Oproep Van: Abteilung Fraueneinsatz Aan: Cohen, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-28 Onderwerp: tewerkstelling in de landbouw.

Oproep Van: Abteilung Fraueneinsatz Aan: Cohen, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-28 Onderwerp: tewerkstelling in de landbouw.

Oproep

Calendarium kamp Westerbork

1968

Van: de Inspectie der Registratie en Successie Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: aangeven van namen en adressen van eventuele erfgenamen van een drietal kinderen van het echtpaar De Winter-van Dam. Te weten Carolina, Ida en Jacques Simon.

Van: de Inspectie der Registratie en Successie Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: aangeven van namen en adressen van eventuele erfgenamen van een drietal kinderen van het echtpaar De Winter-van Dam. Te weten Carolina, Ida en Jacques Simon.

Brief van H. van Emden-Lankhout aan Mej. M. Smit vanuit kamp Westerbork

Personen