In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-09-28&nbsp; Onderwerp: oproep om op 1 oktober op het bureau te verschijnen voor terugstelling van Arbeitseinsatz.

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-09-28&nbsp; Onderwerp: oproep om op 1 oktober op het bureau te verschijnen voor terugstelling van Arbeitseinsatz.

Brief van de Zentralstelle fur judische Auswanderung Amsterdam

Kampgeld Lager Westerbork Serie CC no. 3971

Kampgeld Lager Westerbork Serie CC no. 3971

Kampgeld Lager Westerbork 100 cent

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Brief van Schoontje de Leeuw aan haar zoon Bernard vanuit kamp Westerbork

Portretfoto van Charles de Nocker, één van de mannen die op 27-10-1944 werd gefusilleerd bij het crematorium van kamp Westerbork. Zie ook Westerbork-portretten &nbsp;

Portretfoto van Charles de Nocker, één van de mannen die op 27-10-1944 werd gefusilleerd bij het crematorium van kamp Westerbork. Zie ook Westerbork-portretten &nbsp;

Foto van Charles de Nocker

Hij was koopman van beroep en had de Roemeense nationaliteit. Op 13-05-1943 aagehouden door de Gestapo in Amsterdam. Op 05-04-1944 is hij op transport gesteld vanaf kamp Westerbork. Op 07-04-1944 aangekomen in Büchenwald. Bij medische check werd hij aangewezen voor ‘lichte’ arbeid wegens ouderdomszwakte en doofheid. (Bron: Arolson)Na terugkomst uit werkkamp Büchenwald in Duitsland ziek gerepatrieerd en in het Binnenziekenhuis in Eindhoven aan de gevolgen overleden. (Bron: Nationaal Archief) Zie ook https://stichting18september.nl/slachtoffers/Alexander-Bleicher/ &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Bulletin nummer 33 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Apotheker de Dhr. van Blaaderen achter zijn bureau.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Apotheker de Dhr. van Blaaderen achter zijn bureau.

Foto van de apotheker van Interneringskamp Westerbork

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Pakketzegel Kamp Westerbork

Van: Turfrijer-van Coeverden, Greetje (en Mieltje, Emil) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-12 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over het vertrek van haar moeder en haar man die al zeven weken weg is, over verzenden van pakketten onder andere via de Joodse Raad. Haar vader werkt op de schilderwerkplaats. ‘Ik hoop dat ze niet verder gaan’. De zorgen zijn groot.

Van: Turfrijer-van Coeverden, Greetje (en Mieltje, Emil) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-12 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over het vertrek van haar moeder en haar man die al zeven weken weg is, over verzenden van pakketten onder andere via de Joodse Raad. Haar vader werkt op de schilderwerkplaats. ‘Ik hoop dat ze niet verder gaan’. De zorgen zijn groot.

Brief van Greet Turfrijer-Coeverden aan J. Belterman vanuit Amsterdam

Van: Staatsbosbeheer Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater via de gronden van Staasbosbeheer naar het Oranjekanaal.

Van: Staatsbosbeheer Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater via de gronden van Staasbosbeheer naar het Oranjekanaal.

Brief van Staatsbosbeheer aan de Rijksgebouwendienst

Afkomstig van de Lagerkommandantur.&nbsp; Tabaksblatt, S. wordt vrijgesteld van transport. Op basis van zijn gedoopte status. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04

Afkomstig van de Lagerkommandantur.&nbsp; Tabaksblatt, S. wordt vrijgesteld van transport. Op basis van zijn gedoopte status. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04

Bewijs van vrijstelling van transport voor Srul Tabaksblatt

Groepsfoto van Indische jongens en meisjes op de Castel Bianco. Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07&nbsp; De vrouw met het krullende donkere haar (rechts) is Non Petrus.

Groepsfoto van Indische jongens en meisjes op de Castel Bianco. Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07&nbsp; De vrouw met het krullende donkere haar (rechts) is Non Petrus.

Foto van Indische Nederlanders aan boord van de Castel Bianco op weg naar Nederland

Verklaring. Verklaring van de Polikliniek aan: Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-03-07. Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen verse groenten mag kopen.

Verklaring. Verklaring van de Polikliniek aan: Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-03-07. Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen verse groenten mag kopen.

Toestemming om groente te mogen kopen

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Foto van de binnenkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 124 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Polak, Klaartje geb. 10-05-74 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 124 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Polak, Klaartje geb. 10-05-74 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klaartje Polak

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Foto van Ab Hakker op weg naar Amsterdam. Datum: 1941-08-30

Foto van Ab Hakker op weg naar Amsterdam. Datum: 1941-08-30

Foto van Ab Hakker op weg naar Amsterdam

Personen