In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Nieuwkerk, Marinus Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-11 Onderwerp: bewijs dat Marinus deel uitmaakt van de wacht in Theresienstadt.

Van: Nieuwkerk, Marinus Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-11 Onderwerp: bewijs dat Marinus deel uitmaakt van de wacht in Theresienstadt.

Ausweis van Marinus Nieuwkerk als wacht in Theresienstadt

Ausweis Van: M.D. Zentrale Essenkartenstelle Aan: Boas, Esther Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft recht op een Essenkarte voor de Spezialküche.

Ausweis Van: M.D. Zentrale Essenkartenstelle Aan: Boas, Esther Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft recht op een Essenkarte voor de Spezialküche.

Ausweis van Esther Boas in Theresienstadt

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Ausweis

Plaatsen in kamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Conrad

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Ziekenhuisbarakken

Pedicure

Van: Bennie, oom Aan: Smit, familie Plaats: Rotterdam Datum: 1941-03-13 Onderwerp: leven in oorlogstijd; sturen van levensmiddelen is onmogelijk, schaarste en de prijzen zijn hoog; de toekomst is onzeker; Simon is nog steeds souschef van de afdeling Parfumerieën in de Bijenkorf; Joop is in Amsterdam; Maup, de man van ‘To’ is ontslagen bij de posterijen met behoud van loon, een lot voor elke niet-ariër; &nbsp;Esther met haar gezin woont in Amsterdam en maakt het vrij goed; ‘mijn vrouw en ik worden zo langzamerhand oud, met de vele gebreken die dit eenmaal meebrengt’…

Van: Bennie, oom Aan: Smit, familie Plaats: Rotterdam Datum: 1941-03-13 Onderwerp: leven in oorlogstijd; sturen van levensmiddelen is onmogelijk, schaarste en de prijzen zijn hoog; de toekomst is onzeker; Simon is nog steeds souschef van de afdeling Parfumerieën in de Bijenkorf; Joop is in Amsterdam; Maup, de man van ‘To’ is ontslagen bij de posterijen met behoud van loon, een lot voor elke niet-ariër; &nbsp;Esther met haar gezin woont in Amsterdam en maakt het vrij goed; ‘mijn vrouw en ik worden zo langzamerhand oud, met de vele gebreken die dit eenmaal meebrengt’…

Brief van oom Bennie aan de familie Smit vanuit Rotterdam

Van: Magnus, Josef Aan: familie (Engeland) Datum: 1945 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over families die het niet hebben overleefd (Roosen en Wolff), over het leeghalen van de woning door de bezetter, vele spullen in bewaring gegeven. Deze kunnen ze terugkrijgen als er weer een woning voor het gezin is. Tijdens hun verblijf in Theresienstadt zijn vele brieven geschreven, maar er kwam niets door. Het gezin Magnus is weer redelijk van de ontberingen in Theresienstadt hersteld en weer redelijk op gewicht. Geen reden meer om zorgen te maken.

Van: Magnus, Josef Aan: familie (Engeland) Datum: 1945 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over families die het niet hebben overleefd (Roosen en Wolff), over het leeghalen van de woning door de bezetter, vele spullen in bewaring gegeven. Deze kunnen ze terugkrijgen als er weer een woning voor het gezin is. Tijdens hun verblijf in Theresienstadt zijn vele brieven geschreven, maar er kwam niets door. Het gezin Magnus is weer redelijk van de ontberingen in Theresienstadt hersteld en weer redelijk op gewicht. Geen reden meer om zorgen te maken.

Brief van Josef Magnus aan familie in Engeland vanuit Amsterdam

Persoonsbewijs Van: Polak, Keetje Afgegeven: Oegstgeest Datum: 1941-10-08 No. 004830 Zie ook 11061-23 (vervalst persoonsbewijs) van dezelfde persoon

Persoonsbewijs Van: Polak, Keetje Afgegeven: Oegstgeest Datum: 1941-10-08 No. 004830 Zie ook 11061-23 (vervalst persoonsbewijs) van dezelfde persoon

Persoonsbewijs van Keetje Polak

Persoonsbewijs Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1943-08-04

Persoonsbewijs Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1943-08-04

Persoonsbewijs van Sophia Philips

Persoonsbewijs Van: Prins, Seraphina No. 6011161 Afgegeven 1941-08-29 te Amsterdam Inhaber dieses Ausweises ist bis auf weiteres vom Arbeitseinsatz freigestellt Met stempel J

Persoonsbewijs Van: Prins, Seraphina No. 6011161 Afgegeven 1941-08-29 te Amsterdam Inhaber dieses Ausweises ist bis auf weiteres vom Arbeitseinsatz freigestellt Met stempel J

Persoonsbewijs van S. Boas-Prins

Van: Gans, Regina Clara Plaats: Arnhem Datum: 1941-11-21 Nr. A48/068446

Van: Gans, Regina Clara Plaats: Arnhem Datum: 1941-11-21 Nr. A48/068446

Persoonsbewijs van Regina Gans

Verslag van een bespreking over het organiseren van de voedselvoorziening. De huidige voorraden moeten als buffervoorraad worden beschouwd. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Verslag van een bespreking over het organiseren van de voedselvoorziening. De huidige voorraden moeten als buffervoorraad worden beschouwd. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Verslag van een bespreking tussen Kockx, Cohen, Hummelen, van Duuren, Wentzel en Rompel

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx over het Interneringskamp Westerbork

Van: Kockx, Th. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-15 Onderwerp: instructie voor het uitreiken van warme maatlijden/gebrek aan gamellen.

Van: Kockx, Th. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-15 Onderwerp: instructie voor het uitreiken van warme maatlijden/gebrek aan gamellen.

Instructie van Th Kockx over het uitreiken van warme maaltijden en het gebrek aan gamellen

Vragenlijsten en antwoordlijsten bij de rapporten van de in het vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte vreemdelingen.

Lijst met vragen voor in het Vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte Joodse vluchtelingen

Van: Aan: het Joodse Comité voor Vluchtelingen Plaats: Datum: 1936-06-29 Onderwerp: verzoek om leermiddelen om de Spaanse taal te kunnen oefenen in verband met mogelijke emigratie naar Buenos Aires.&nbsp;

Van: Aan: het Joodse Comité voor Vluchtelingen Plaats: Datum: 1936-06-29 Onderwerp: verzoek om leermiddelen om de Spaanse taal te kunnen oefenen in verband met mogelijke emigratie naar Buenos Aires.&nbsp;

Verzoek aan het Joodse Comité voor Vluchtelingen voor het leveren van leermiddelen in het Spaans

Van: Comité voor Joodse vluchtelingen&nbsp; Aan: Minister Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1939-03-23&nbsp; Onderwerp: protest Joods Comité tegen locatie keuze Centraal Vluchtelingenkamp in Drenthe.

Van: Comité voor Joodse vluchtelingen&nbsp; Aan: Minister Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1939-03-23&nbsp; Onderwerp: protest Joods Comité tegen locatie keuze Centraal Vluchtelingenkamp in Drenthe.

Telegram van het Comité voor Joodse vluchtelingen aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Fliegende Kolonne

Verordeningenblad&nbsp; Van: Polizeiabteilung des eidg. justiz- und polizeidepartementes Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-01 Onderwerp: verordening voor de inzet van vrouwelijke vluchtelingen in de huishouding.&nbsp;

Verordeningenblad&nbsp; Van: Polizeiabteilung des eidg. justiz- und polizeidepartementes Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-01 Onderwerp: verordening voor de inzet van vrouwelijke vluchtelingen in de huishouding.&nbsp;

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Personen