In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Dienstbereich 1 Verwaltung Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-15 Onderwerp: verschijnen in barak 86 van het Dienstbereich Verwaltung in verband met mogelijke Austausch (uitwiseling).

Van: Dienstbereich 1 Verwaltung Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-15 Onderwerp: verschijnen in barak 86 van het Dienstbereich Verwaltung in verband met mogelijke Austausch (uitwiseling).

Mededeling van Dienstbereich 1 Verwaltung aan Nico Speijer om zich te melden in barak 86

Oproep Bestemd voor Gerzon, S.A. en zijn vrouw Plaats: Westerbork, kamp Zij moeten heden, 1942-12-18, om 14.00 uur bij Administratie I komen. Ze zullen uit kamp Westerbork worden ontslagen en naar Barneveld worden overgebracht.

Oproep Bestemd voor Gerzon, S.A. en zijn vrouw Plaats: Westerbork, kamp Zij moeten heden, 1942-12-18, om 14.00 uur bij Administratie I komen. Ze zullen uit kamp Westerbork worden ontslagen en naar Barneveld worden overgebracht.

Oproep voor S.A. Gerzon en zijn vrouw

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-04 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Dit in verband met het vaststellen van hun overlijden en het doen van aangifte hiervan.

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-04 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Dit in verband met het vaststellen van hun overlijden en het doen van aangifte hiervan.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan Joseph van Dam vanuit Groningen

Van: van Dam, Iszaak Aan: oom, tante en neefje (gezin Joseph van Dam) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: slaapt driehoog; vader is ziek geweest; Iszaak vraagt of zijn neefje Bobby (Jacques) nog zo druk is en nog steeds met hem wil vechten; oom Levy (van Kollem) en tante Jetje zitten ook bij hun in de barak; vraag om een pakketje; Bram Koopman (barak 12) en Annie Tas behoren tot de vele kennissen die zich in het kamp bevinden…&nbsp;

Van: van Dam, Iszaak Aan: oom, tante en neefje (gezin Joseph van Dam) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: slaapt driehoog; vader is ziek geweest; Iszaak vraagt of zijn neefje Bobby (Jacques) nog zo druk is en nog steeds met hem wil vechten; oom Levy (van Kollem) en tante Jetje zitten ook bij hun in de barak; vraag om een pakketje; Bram Koopman (barak 12) en Annie Tas behoren tot de vele kennissen die zich in het kamp bevinden…&nbsp;

Briefkaart van Iszaak van Dam aan zijn oom, tante en neefje in Amsterdam vanuit kamp Westerbork

Van: Mouw, Saar Aan: Wieger Plaats: Amsterdam Datum: 1939-10-22 Onderwerp: een brief gekregen; na 14 dagen heeft Wieger weer iets van zich laten horen; niet schrijven als je het als een verplichting voelt; de knoop doorhakken?; het weekend is niet door gegaan, misschien met Kerst 'als je nog iets voor mij voelt’?; met Kerst gaat ze nu naar een kamp van de Natuurvrienden. Ze vraagt aan Wieger of hij dan ook komt? financieel kunnen ze het verschil delen. Ze wil zelf er ook een paar dagen uit, dus voor haar is een bezoek van Wieger aan Amsterdam niet direct een optie meer; haar reactie als ze een uitnodiging had gekregen voor de bruiloft van Wieger zijn broer…

Van: Mouw, Saar Aan: Wieger Plaats: Amsterdam Datum: 1939-10-22 Onderwerp: een brief gekregen; na 14 dagen heeft Wieger weer iets van zich laten horen; niet schrijven als je het als een verplichting voelt; de knoop doorhakken?; het weekend is niet door gegaan, misschien met Kerst 'als je nog iets voor mij voelt’?; met Kerst gaat ze nu naar een kamp van de Natuurvrienden. Ze vraagt aan Wieger of hij dan ook komt? financieel kunnen ze het verschil delen. Ze wil zelf er ook een paar dagen uit, dus voor haar is een bezoek van Wieger aan Amsterdam niet direct een optie meer; haar reactie als ze een uitnodiging had gekregen voor de bruiloft van Wieger zijn broer…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Westerbork, kamp en Secretariaat Westerbork, Lijnbaansgracht Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Kampen Plaats: Westerbork, kamp/Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: lijst met urnen die vanuit kamp Westerbork naar Amsterdam verstuurd zullen worden.

Van: Westerbork, kamp en Secretariaat Westerbork, Lijnbaansgracht Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Kampen Plaats: Westerbork, kamp/Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: lijst met urnen die vanuit kamp Westerbork naar Amsterdam verstuurd zullen worden.

Lijst voor urnen van in kamp Westerbork gecremeerde personen die naar Amsterdam worden gestuurd

Foto van Carolina de Winter

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-02-05 Onderwerp: veel overwerk voor Saar. Ze heeft nu de tijd om twee brieven van Wieger te beantwoorden. het bezoek was Wieger goed bevallen, echter Saar is er nog steeds niet van overtuigd dat het goed zal komen tussen hun beiden; ze vond het moeilijk om het met hem er over te hebben toen hij bij haar was; de fysieke afstand is groot en Saar heeft niet gesolliciteerd op een functie in Groningen; er zijn veel zaken die haar binden aan Amsterdam; ze ligt met zichzelf overhoop; mogelijk treffen ze elkaar in Utrecht; Saar zou graag een reactie van Wieger op haar brief zien…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-02-05 Onderwerp: veel overwerk voor Saar. Ze heeft nu de tijd om twee brieven van Wieger te beantwoorden. het bezoek was Wieger goed bevallen, echter Saar is er nog steeds niet van overtuigd dat het goed zal komen tussen hun beiden; ze vond het moeilijk om het met hem er over te hebben toen hij bij haar was; de fysieke afstand is groot en Saar heeft niet gesolliciteerd op een functie in Groningen; er zijn veel zaken die haar binden aan Amsterdam; ze ligt met zichzelf overhoop; mogelijk treffen ze elkaar in Utrecht; Saar zou graag een reactie van Wieger op haar brief zien…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Personen