In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-21 Onderwerp: brief ontvangen, duurde wel lang; ze ziet nog steeds zijn post met belangstelling tegemoet; na Sinterklaas zal Wieger schrijven wat er met de kerstdagen gebeuren gaat, Saar vindt dat een beetje laat; naar een kamp in Oisterwijk? Of moeten ze het laten schieten?; moet Wieger zoveel overwerken, omdat er zoveel mannen in dienst zijn?; Saar heeft behoefte aan een lange brief van Wieger…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-21 Onderwerp: brief ontvangen, duurde wel lang; ze ziet nog steeds zijn post met belangstelling tegemoet; na Sinterklaas zal Wieger schrijven wat er met de kerstdagen gebeuren gaat, Saar vindt dat een beetje laat; naar een kamp in Oisterwijk? Of moeten ze het laten schieten?; moet Wieger zoveel overwerken, omdat er zoveel mannen in dienst zijn?; Saar heeft behoefte aan een lange brief van Wieger…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

De filosofe Dr Edith Stein, als karmelietes zuster Teresia Benedicta a Cruce, verhuisde op oudejaarsdag 1938 &nbsp;van Keulen naar het klooster Echt in Limburg, waar ze op 2 augustus 1942 werd gearresteerd en via Westerbork naar het concentratiekamp Auschwitz werd gedeporteerd. Bron: Zeugen für Christus. Das deutsche Martyrologium des 20. Jahrhunderts (2019)

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Plaatsen in kamp Westerbork

Garages kamp Westerbork

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-13 Onderwerp: al de hele week niets van Wieger gehoord, lag het aan haar laatste brief?; Kom je volgende week zaterdag nog naar Amsterdam of is het niet mogelijk nu je komende donderdag naar Utrecht moet?…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-13 Onderwerp: al de hele week niets van Wieger gehoord, lag het aan haar laatste brief?; Kom je volgende week zaterdag nog naar Amsterdam of is het niet mogelijk nu je komende donderdag naar Utrecht moet?…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Personen