In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Pas, op naam van Jules Cohen, woonachtig te Lochem, uitgegeven door de Commissaris Militair Gezag in het District Zutphen. Hij was hiermee vrijgesteld van het verbod zich verder dan 6 km. van zijn woonplaats te begeven en was als handelaar in antiquiteiten gedurende de periode 28 juni t/m 27 sept. 1945 gerechtigd de IJssel of het Twente-Rijnkanaal over te steken voor zakelijke besprekingen, 22 juni 1945.

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: over haar vrijlating, die maar niet komt; een van de personen die bij de 'commandant' was, is vrij; haar man zal bezoek krijgen van een jonge vrouwelijke dokter; pakje ontvangen, behoefte aan boter en kaas; met moeder gaat het beter, maar ze is hypernerveus; vader is plotseling overgeplaatst, maar zal over een paar dagen weer terug in barak 6 zijn; vanochtend zag Lotte het meisje waar de moeder de pullover voor haar man heeft gebreid; reeds vier maanden van haar man gescheiden…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: over haar vrijlating, die maar niet komt; een van de personen die bij de 'commandant' was, is vrij; haar man zal bezoek krijgen van een jonge vrouwelijke dokter; pakje ontvangen, behoefte aan boter en kaas; met moeder gaat het beter, maar ze is hypernerveus; vader is plotseling overgeplaatst, maar zal over een paar dagen weer terug in barak 6 zijn; vanochtend zag Lotte het meisje waar de moeder de pullover voor haar man heeft gebreid; reeds vier maanden van haar man gescheiden…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van dochter Sara Hanna) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-24 Plaats: Westerbork, kamp (via barak 85) Onderwerp: storting 10 gulden. Louis is weer uit het ziekenhuis. Pakket met levensmiddelen en trainingspak ontvangen. Van elk pakket wordt een bevestiging gestuurd. Behoefte aan beschuit en mosterd. Louis weegt 65 kilo. De kinderen zijn erg mager geworden. Alleen door de ramen van het ziekenhuis zijn ze te zien.&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van dochter Sara Hanna) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-24 Plaats: Westerbork, kamp (via barak 85) Onderwerp: storting 10 gulden. Louis is weer uit het ziekenhuis. Pakket met levensmiddelen en trainingspak ontvangen. Van elk pakket wordt een bevestiging gestuurd. Behoefte aan beschuit en mosterd. Louis weegt 65 kilo. De kinderen zijn erg mager geworden. Alleen door de ramen van het ziekenhuis zijn ze te zien.&nbsp;

van Rosette Stranders-de Hartog aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: de gemeente Delfzijl Aan: van Dam, Aron Plaats: Delfzijl Datum: 1941-03-05 Onderwerp: bewijs van aangifte van Aron van Dam dat hij van Joodse bloede is.

Van: de gemeente Delfzijl Aan: van Dam, Aron Plaats: Delfzijl Datum: 1941-03-05 Onderwerp: bewijs van aangifte van Aron van Dam dat hij van Joodse bloede is.

Bewijs van aanmelding van Joodse bloede door Aron van Dam

Van: Cahen, J.&nbsp; Aan: Beste allemaal.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp ('Ergens in Nederland') Datum: 1942-11-01&nbsp; Onderwerp: Kampomstandigheden in kamp Westerbork.&nbsp;Terugblik op begin oktober 1942. Schetsjes gemaakt door Leo Kok.&nbsp; Blz. 8 van 14. Inventarisnummers 3022 t/m 3035

Van: Cahen, J.&nbsp; Aan: Beste allemaal.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp ('Ergens in Nederland') Datum: 1942-11-01&nbsp; Onderwerp: Kampomstandigheden in kamp Westerbork.&nbsp;Terugblik op begin oktober 1942. Schetsjes gemaakt door Leo Kok.&nbsp; Blz. 8 van 14. Inventarisnummers 3022 t/m 3035

Foto van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Routes van de Vervolging

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-06 Onderwerp: over het niet schrijven van een uitgebreide brief; ze gaat nu met de kerstdagen naar het kamp in Oisterwijk; als Wieger er heen wil gaan, moet hij meteen een briefje er naartoe schrijven; ze heeft nog geen foto van hem ontvangen; ook op de vraag of hij een speciale Sinterklaaswens heeft, kwam geen reactie van zijn kant; Saar moet de komende week weer iedere avond werken…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-06 Onderwerp: over het niet schrijven van een uitgebreide brief; ze gaat nu met de kerstdagen naar het kamp in Oisterwijk; als Wieger er heen wil gaan, moet hij meteen een briefje er naartoe schrijven; ze heeft nog geen foto van hem ontvangen; ook op de vraag of hij een speciale Sinterklaaswens heeft, kwam geen reactie van zijn kant; Saar moet de komende week weer iedere avond werken…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-04 Onderwerp: broer van Wieger gaat op de 19de trouwen; mogelijk komt hij nu niet naar Sara, vanwege het gebrek aan financiën bij beiden; over correspondentie met Wieger en anderen; weer drie dagen vrij van het kantoor (weinig advertenties)…; over hun vriendschap/verhouding…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-10-04 Onderwerp: broer van Wieger gaat op de 19de trouwen; mogelijk komt hij nu niet naar Sara, vanwege het gebrek aan financiën bij beiden; over correspondentie met Wieger en anderen; weer drie dagen vrij van het kantoor (weinig advertenties)…; over hun vriendschap/verhouding…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Personen