In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: bedanken voor verjaardagwensen, Nathan is verkouden. Ellen had Waterpokken en daarna Angina. Over pakketten en wat wel en niet versturen.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: bedanken voor verjaardagwensen, Nathan is verkouden. Ellen had Waterpokken en daarna Angina. Over pakketten en wat wel en niet versturen.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Verzoek Van: een kameraad Aan: Buiten, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-10 Onderwerp: de heer H. Kwieser laat u hartelijk groeten. Hij vertrekt op 22 februari (moet zijn 25 februari) naar Theresienstadt. Stella en de Brave worden verzocht de gevraagde bagage alsnog te sturen.&nbsp;

Verzoek Van: een kameraad Aan: Buiten, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-10 Onderwerp: de heer H. Kwieser laat u hartelijk groeten. Hij vertrekt op 22 februari (moet zijn 25 februari) naar Theresienstadt. Stella en de Brave worden verzocht de gevraagde bagage alsnog te sturen.&nbsp;

Verzoek van een kameraad aan P. Buiten vanuit Amsterdam

Van: het Krankenhaus (Verwaltung) en het Wohnungsbüro Aan: Zondervan-Cappel, S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: ontslag uit het ziekenhuis; plaatsing in barak 12.

Van: het Krankenhaus (Verwaltung) en het Wohnungsbüro Aan: Zondervan-Cappel, S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: ontslag uit het ziekenhuis; plaatsing in barak 12.

Adreswijziging voor Mevrouw Zondervan-Cappel van het kampziekenhuis naar barak 12

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Onderwerp: voorgedrukt document met verwijzing naar wagon IIB en afdeling (coupe) E. met een Lager Westerbork stempel en op de achterkant het transportnummer 105/5 (transport, 5-4-1944)( naar Theresienstadt).

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Onderwerp: voorgedrukt document met verwijzing naar wagon IIB en afdeling (coupe) E. met een Lager Westerbork stempel en op de achterkant het transportnummer 105/5 (transport, 5-4-1944)( naar Theresienstadt).

Treinkaartje van Simon Magnus voor een enkele reis van kamp Westerbork naar Theresienstadt

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'O Marie' in Interneringskamp Westerbork

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Brief van Betje van Dam-Kollem aan Jo, Frida en Bobby van Dam vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W, R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampgevangenen op weg naar de trein;&nbsp;Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Maker: Breslauer, W, R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampgevangenen op weg naar de trein;&nbsp;Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Personen