We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Sonderausweis De drager van het ausweis is gerechtigd om naar de Kommandantur te gaan. Niet op naam gesteld.

Sonderausweis De drager van het ausweis is gerechtigd om naar de Kommandantur te gaan. Niet op naam gesteld.

Sonderausweis

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Toneelspeelster op toneel.&nbsp; Als decor kamerscherm, tafel en stoel.&nbsp; Tekst: 'Du hast ja schon langst eine and're im sinn...'.&nbsp; &nbsp;

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Toneelspeelster op toneel.&nbsp; Als decor kamerscherm, tafel en stoel.&nbsp; Tekst: 'Du hast ja schon langst eine and're im sinn...'.&nbsp; &nbsp;

Een scene uit de revue Humor und Melodie

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Joods werkkamp Twilhaar

Joods werkkamp Vledder

Joods werkkamp Beugelen

Joods werkkamp Balderhaar

Joods werkkamp Ybenheer

Joods werkkamp Arriën

Joods werkkamp 't Schut

Joods werkkamp Bruinhorst

Joods werkkamp de Bruine Enk

Joods werkkamp de Beetse

Joods werkkamp Havelte

Joods werkkamp Conrad

Joods werkkamp de Wittebrink

Joods werkkamp de Wite Pael

Joods werkkamp de Vecht

Joods werkkamp de Vanenburg

Joods werkkamp de Landweer

Joods werkkamp de Fledders

Joods werkkamp Geesbrug

Joods werkkamp Echten

Joods werkkamp Diever B

Joods werkkamp Diever A

Joods werkkamp de Zomp

Joods werkkamp Kloosterhaar

Joods werkkamp Kremboong

Joods werkkamp It Petgat

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp het Overbroek

Joods werkkamp Gijsselte

Joods werkkamp Orvelte

Joods werkkamp Oranjekanaal

Huisje Betreft een creatieve uiting van David Kubaschka voorstellend een huisje geplaatst op een ondergrond. Het werd door hem in kamp Westerbork vervaardigd op 17 februari 1945, zoals op de onderkant van het voorwerp te lezen is.&nbsp; De vader van de schenker (oud -marechaussee en politieagent) was in het Interneringskamp als bewaker actief. Hij moet op deze manier in contact gekomen zijn met de net bevrijdde kampgevangene David Kubaschka, die met zijn vrouw en dochter Betty in een van de huisjes woonachtig was.

Huisje Betreft een creatieve uiting van David Kubaschka voorstellend een huisje geplaatst op een ondergrond. Het werd door hem in kamp Westerbork vervaardigd op 17 februari 1945, zoals op de onderkant van het voorwerp te lezen is.&nbsp; De vader van de schenker (oud -marechaussee en politieagent) was in het Interneringskamp als bewaker actief. Hij moet op deze manier in contact gekomen zijn met de net bevrijdde kampgevangene David Kubaschka, die met zijn vrouw en dochter Betty in een van de huisjes woonachtig was.

Beschilderd huisje van hout gemaakt in kamp Westerbork

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-22 Onderwerp: pakjes ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-22 Onderwerp: pakjes ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Joods Monument: Max Gompes en Kaatje Schoonhoed probeerden in hun woonplaats Arnhem onder te duiken, maar vonden niemand van hun bekenden bereid hen op te nemen. Een straatmuzikant bood hen uiteindelijk een slaapplaats aan, maar er waren geen voorzieningen om daar te blijven. Ze logeerden tegen hoge prijzen in pensions en raakten in de loop van de dagen hun bagage kwijt. Uiteindelijk belandden ze in een 'dorp' van onderduikers in de bossen van Vierhouten. Ze zijn uit ontdekt. Kaatje overleed aan uitputting en haar suikerziekte; Max werd aan de rand van haar graf met handgranaten gedood. Zie: Jeroen Thijssen, Het Verborgen Dorp. Ondergronds op de Veluwe 1943-1944 (Amsterdam, 2005), 97-99; 165-167.

Van: Heijman-Levie, N. &nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: schrijfdag, pakket ontvangen, kleding, vraag om handdoeken en theedoeken.

Van: Heijman-Levie, N. &nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: schrijfdag, pakket ontvangen, kleding, vraag om handdoeken en theedoeken.

Briefkaart van N. Heijman-Levie aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Leeuw-Polak, de, Schoontje Aan: Leeuw, de, B., Fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: Onderwerp: sperre; voedsel; ziekte; Op briefpapier Westerbork

Van: Leeuw-Polak, de, Schoontje Aan: Leeuw, de, B., Fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: Onderwerp: sperre; voedsel; ziekte; Op briefpapier Westerbork

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Van: van Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-11 Onderwerp: briefkaart ontvangen, Jaap schrijft meteen terug; met zijn vader gaat het goed. Hij zit bij Jaap in het kamp; het eten is iets beter, maar nog steeds gedroogde groente; ze moeten nog steeds exerceren; het weer is nog steeds slecht en dat valt het niet mee op de heide…

Van: van Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-11 Onderwerp: briefkaart ontvangen, Jaap schrijft meteen terug; met zijn vader gaat het goed. Hij zit bij Jaap in het kamp; het eten is iets beter, maar nog steeds gedroogde groente; ze moeten nog steeds exerceren; het weer is nog steeds slecht en dat valt het niet mee op de heide…

Briefkaart van Jaap van Lochem aan reina vanuit het Joodse werkkamp de Landweer

Foto Van: David, Ruth, 10 weken oud, in de kinderkamer van een dienstwoning.

Foto Van: David, Ruth, 10 weken oud, in de kinderkamer van een dienstwoning.

Briefkaart van Jaap van Lochem aan reina vanuit het Joodse werkkamp de Landweer

Personen