In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Perioden kamp Westerbork

Oktober 1939 t/m april 1940

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstelling in te dienen.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstelling in te dienen.

Bekendmaking over indienen van verzoeken voor terugstelling van transport

Van: Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1947 Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken.&nbsp;

Van: Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1947 Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken.&nbsp;

Foto van Fritz Spiegel

Karikatuur van mevrouw van As.&nbsp; Getekend door: Kok, Leo.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03.

Karikatuur van mevrouw van As.&nbsp; Getekend door: Kok, Leo.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03.

Mevrouw Van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ongeldig verklaren van levensmiddelen bonnen.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ongeldig verklaren van levensmiddelen bonnen.

Mededeling over ongeldig verklaren van levensmiddelen bonnen

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

'Postkutschenzeit', een scene uit de revue Humor und Melodie

Van: Betsy (van Hoorn) Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: pakketten, omstandigheden. Er is difterie uitgebroken. Als deze besmettelijke ziekte in een barak wordt geconstateerd, geldt er een quarantaine regel van 10 dagen, beschrijving van de voedselvoorziening. Op het moment gaan er weer twee transporten in een week. Er zal in de nacht ook weer een transport binnenkomen.

Van: Betsy (van Hoorn) Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: pakketten, omstandigheden. Er is difterie uitgebroken. Als deze besmettelijke ziekte in een barak wordt geconstateerd, geldt er een quarantaine regel van 10 dagen, beschrijving van de voedselvoorziening. Op het moment gaan er weer twee transporten in een week. Er zal in de nacht ook weer een transport binnenkomen.

Brief van Betsy van Hoorn aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Levie-Katz, Sibella en Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E. (per adres Lakrooy, B.) Datum: 1944-08-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: brief gericht aan de moeder van de schrijfster. Ze heeft sinds 5 juli niets meer van haar gehoord. Ze vraagt hoe het met verschillende personen gaat. ‘Met Betsie gaat het iets beter. Ze is erg mager geworden (...)'. De schrijfster bedankt voor de pakketjes.

Van: Levie-Katz, Sibella en Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E. (per adres Lakrooy, B.) Datum: 1944-08-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: brief gericht aan de moeder van de schrijfster. Ze heeft sinds 5 juli niets meer van haar gehoord. Ze vraagt hoe het met verschillende personen gaat. ‘Met Betsie gaat het iets beter. Ze is erg mager geworden (...)'. De schrijfster bedankt voor de pakketjes.

Brief van Sibella Levie-Katz aan E. Katz-Franken vanuit kamp Westerbork

Van: Metzelaar, Sal Aan:&nbsp;Reina en Jansje Plaats: Echten, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-06-28 Onderwerp: het is zondagmorgen en Sal zit in de kantine; in Echten is niet veel veranderd; in de buurt waar Reina woont (Wolvega) is een strafkamp ingericht (It Petgat); er is daar in tegenstelling tot Echten, bewaking (Nederlandse politie); verlof zit er niet in, ook niet dat ze zondag uit het kamp mogen gaan; toestanden voor de winkels in Amsterdam; van Ab de laatste tijd niet veel meer gehoord; hij heeft zijn fiets nog in het kamp…&nbsp;

Van: Metzelaar, Sal Aan:&nbsp;Reina en Jansje Plaats: Echten, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-06-28 Onderwerp: het is zondagmorgen en Sal zit in de kantine; in Echten is niet veel veranderd; in de buurt waar Reina woont (Wolvega) is een strafkamp ingericht (It Petgat); er is daar in tegenstelling tot Echten, bewaking (Nederlandse politie); verlof zit er niet in, ook niet dat ze zondag uit het kamp mogen gaan; toestanden voor de winkels in Amsterdam; van Ab de laatste tijd niet veel meer gehoord; hij heeft zijn fiets nog in het kamp…&nbsp;

Brief van Sal Metzelaar aan Reina en Jansje vanuit het Joodse werkkamp Echten

Personen