We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Brief van Arnold Koller aan Jacob Koller vanuit kamp Westerbork via het Rode Kruis

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-21 Onderwerp: verlof in Amsterdam achter de rug. Werner was voor 20.00 uur weer in het kamp. Hij heeft een ontstoken pink; de komst van Stella naar kamp Westerbork is toegestaan. Ze mag in het kamp verblijven; duur van geldigheid is niet bekend. Met de volgende brief zal Werner het bewijs toesturen; de boodschappen grotendeel overgebracht aan Clara (Sara) Fredrikstadt-van Spier. Zij zou de 17de maart gedeporteerd worden. De trein was echter te vol. Haar bagage is wel meegegaan. Lion van Minden, 10-06-1880 is niet hier. B. de kennis van Stella's vader is nog in het kamp. Werner kreeg hem nog niet te pakken; terugblik op het verblijf in Amsterdam; Werners vriend J. is sinds vrijdag in Scheveningen voor verhoor betreffende een oude zaak. Werner hoopt dat hij weer terugkomt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-21 Onderwerp: verlof in Amsterdam achter de rug. Werner was voor 20.00 uur weer in het kamp. Hij heeft een ontstoken pink; de komst van Stella naar kamp Westerbork is toegestaan. Ze mag in het kamp verblijven; duur van geldigheid is niet bekend. Met de volgende brief zal Werner het bewijs toesturen; de boodschappen grotendeel overgebracht aan Clara (Sara) Fredrikstadt-van Spier. Zij zou de 17de maart gedeporteerd worden. De trein was echter te vol. Haar bagage is wel meegegaan. Lion van Minden, 10-06-1880 is niet hier. B. de kennis van Stella's vader is nog in het kamp. Werner kreeg hem nog niet te pakken; terugblik op het verblijf in Amsterdam; Werners vriend J. is sinds vrijdag in Scheveningen voor verhoor betreffende een oude zaak. Werner hoopt dat hij weer terugkomt.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kamgevangenen werken in de vliegtuigsloperij. De derde man van links uit gezien is Erich Jonas.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kamgevangenen werken in de vliegtuigsloperij. De derde man van links uit gezien is Erich Jonas.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: plan telefoonverbindingen op de wachttorens en bij de hoofdwacht.&nbsp;

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: plan telefoonverbindingen op de wachttorens en bij de hoofdwacht.&nbsp;

Brief en plan van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over het aantal telefoonaansluitingen op de wachttorens

Van: Biene, van, Eva Aan: Biene, van, Ina Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-13 Onderwerp: omstandigheden; vraag om zeep te sturen

Van: Biene, van, Eva Aan: Biene, van, Ina Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-13 Onderwerp: omstandigheden; vraag om zeep te sturen

Briefkaart van Eva van Biene aan Ina van Biene vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan wed. van Hoorn

Van: Polak-Van Gelder, Vera Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1942 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van omstandigheden en de baan die haar man bij de Joodse Raad in kamp Westerbork heeft gekregen (registratie binnenkomende transporten 3-5 oktober 1942). Voorlopig uitstel van transport. Dit is winst. Het geld ook voor een aantal andere bekenden. Er hangt een bordje aan zijn bed met daarop te lezen Joodse Raad. Ze loopt al drie dagen met een brief op zak, omdat ze niemand kan vinden die het kan verzenden.&nbsp;

Van: Polak-Van Gelder, Vera Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1942 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van omstandigheden en de baan die haar man bij de Joodse Raad in kamp Westerbork heeft gekregen (registratie binnenkomende transporten 3-5 oktober 1942). Voorlopig uitstel van transport. Dit is winst. Het geld ook voor een aantal andere bekenden. Er hangt een bordje aan zijn bed met daarop te lezen Joodse Raad. Ze loopt al drie dagen met een brief op zak, omdat ze niemand kan vinden die het kan verzenden.&nbsp;

Brief van Vera Polak-van Gelder aan haar ouders vanuit kamp Westerbork

Van: Matteman, Sal Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: pakje ontvangen; geruchten omtrent gemengd gehuwden in het kamp; afscheid nemen; dagelijkse omstandigheden; uitdeling briefpost

Van: Matteman, Sal Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: pakje ontvangen; geruchten omtrent gemengd gehuwden in het kamp; afscheid nemen; dagelijkse omstandigheden; uitdeling briefpost

Brief van Sal Matteman aan familie vanuit kamp Westerbork

Bezoekkaart van Hazewindus, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart van Hazewindus, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-07-23

Bewijs van de heer Hazewindus voor het brengen van een bezoek aan het kamp

Werkploeg uit het kamp aan het werk op de heide. Kamp Westerbork, 1942

Werkploeg uit het kamp aan het werk op de heide. Kamp Westerbork, 1942

Werken op de heide

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-07-02&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de boerderij.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-07-02&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de boerderij.

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van kamp Westerbork

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Rechts het ketelhuis met schoorsteen. Links het badhuis.&nbsp; Op de voorgrond een aantal kampbewoners met kinderwagens.

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Rechts het ketelhuis met schoorsteen. Links het badhuis.&nbsp; Op de voorgrond een aantal kampbewoners met kinderwagens.

Zicht op het ketelhuis en het badhuis

Van: onbekend Aan: de Zwarte, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29 Onderwerp: ‘als je de briefkaart ontvangt zijn we reeds naar Polen vertrokken’

Van: onbekend Aan: de Zwarte, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29 Onderwerp: ‘als je de briefkaart ontvangt zijn we reeds naar Polen vertrokken’

Briefkaart van een onbekend persoon aan de familie de Zwarte vanuit kamp Westerbork