In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Gittel Scheinowitz-Mueller

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 267 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Witsenhuysen, Max geb. 11-09-42 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 267 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Witsenhuysen, Max geb. 11-09-42 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Max Witsenhuysen

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 176 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Groen, Joseph geb. 02-07-67 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 176 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Groen, Joseph geb. 02-07-67 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joseph de Groen

Formulier Nederlandsche Roode kruis Plaats: Den Haag Onderwerp: verzoek door tusschenkomst van het Duitsche Roode Kruis aan het Internationale Comité van het Roode Kruis te Genève om inlichtingen Niet ingevuld. Met bijbehorende attentie.

Formulier Nederlandsche Roode kruis Plaats: Den Haag Onderwerp: verzoek door tusschenkomst van het Duitsche Roode Kruis aan het Internationale Comité van het Roode Kruis te Genève om inlichtingen Niet ingevuld. Met bijbehorende attentie.

Formulier Nederlandsche Roode kruis voor een verzoek

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 157 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stamm, Ida Sara geb. 02-04-88 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 157 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stamm, Ida Sara geb. 02-04-88 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ida Sara Stamm

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Brief over vervallen van toewijzing voor vee en vlees voor de gebroeders Gudema

Van: Gudema, Helene Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-26 Onderwerp: via een omweg, Groningen, in kamp Westerbork terecht gekomen; woont in een barak met 150 mensen, zijn allen aardig; verwacht de komende dinsdag op doorreis te moeten gaan; de trein zal langs Winschoten gaan…

Van: Gudema, Helene Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-26 Onderwerp: via een omweg, Groningen, in kamp Westerbork terecht gekomen; woont in een barak met 150 mensen, zijn allen aardig; verwacht de komende dinsdag op doorreis te moeten gaan; de trein zal langs Winschoten gaan…

Briefkaart van Helene Gudema aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 08-1942&nbsp; Onderwerp: allerlei zaken van vrijstellingen tot tewerkstelling.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 08-1942&nbsp; Onderwerp: allerlei zaken van vrijstellingen tot tewerkstelling.

Bulletin nummer 1 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvullingen op eerder bulletins; aanvulling instructie voor de medewerkers van de voorlichtingsbureaus.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvullingen op eerder bulletins; aanvulling instructie voor de medewerkers van de voorlichtingsbureaus.

Bulletin nummer 5 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-29 Onderwerp: geldzendingen naar Litzmannstadt; gemengd-gehuwden; briefpost kamp Vught; vermogen Zwitserse Joden; Zwitsers staatsburgerschap

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-29 Onderwerp: geldzendingen naar Litzmannstadt; gemengd-gehuwden; briefpost kamp Vught; vermogen Zwitserse Joden; Zwitsers staatsburgerschap

Bulletin nummer 31 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-23 Onderwerp: schrijven van een brief; humor; pakketje ontvangen; gedicht ingesloten; foto van Ineke; bevoorrechte positie in het kamp, waardoor hij anderen kan helpen; hoop dat alles weer het oude wordt, familie bij elkaar; apart stuk aan Reina, om haar moed in te spreken in verband met de al lange afwezigheid van Gerard.…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-23 Onderwerp: schrijven van een brief; humor; pakketje ontvangen; gedicht ingesloten; foto van Ineke; bevoorrechte positie in het kamp, waardoor hij anderen kan helpen; hoop dat alles weer het oude wordt, familie bij elkaar; apart stuk aan Reina, om haar moed in te spreken in verband met de al lange afwezigheid van Gerard.…

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Personen