In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-11-03 Onderwerp: Harry Blein heeft in Hardenberg in de gevangenis gezeten en is vandaar overgebracht naar Den Haag voor verhoor, handel in bonnen waarschijnlijk, vrijgesproken; van Witpeerd nog steeds geen bericht; Frank en Simon Blein moeten hun zaak sluiten en hun voorraad aan de Staat afgeven, betreft alle Joodse zaken in Nederland; de schrijver en Lion mogen geen lid meer zijn van de zangvereniging…&nbsp;

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-11-03 Onderwerp: Harry Blein heeft in Hardenberg in de gevangenis gezeten en is vandaar overgebracht naar Den Haag voor verhoor, handel in bonnen waarschijnlijk, vrijgesproken; van Witpeerd nog steeds geen bericht; Frank en Simon Blein moeten hun zaak sluiten en hun voorraad aan de Staat afgeven, betreft alle Joodse zaken in Nederland; de schrijver en Lion mogen geen lid meer zijn van de zangvereniging…&nbsp;

Brief van Emanuel de Bruin aan beste vriend vanuit Hardenberg

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: mogelijkheid dat Levie vertrokken is als er geen terugstellen volgt, een kleine kans; bij blijven komt er een telegram; Jonni moet ook weg, steriliseren of naar Duitsland met kinderen gemengd-gehuwd, zonder kinderen moeten 200 door..; Levie schikt zich in zijn lot…

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: mogelijkheid dat Levie vertrokken is als er geen terugstellen volgt, een kleine kans; bij blijven komt er een telegram; Jonni moet ook weg, steriliseren of naar Duitsland met kinderen gemengd-gehuwd, zonder kinderen moeten 200 door..; Levie schikt zich in zijn lot…

Brief van Levie Querido aan Snof vanuit kamp Westerbork

Van: Bouwman, O. en Maas, H.&nbsp; Aan: M.H.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum:&nbsp;1941-03-12 Onderwerp: Jodenvraagstuk; Joden niet gewenst; opsomming van zaken waar Joden niet gewenst zijn, met de bepaling dat borden met deze mededeling moeten worden geplaatst.

Van: Bouwman, O. en Maas, H.&nbsp; Aan: M.H.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum:&nbsp;1941-03-12 Onderwerp: Jodenvraagstuk; Joden niet gewenst; opsomming van zaken waar Joden niet gewenst zijn, met de bepaling dat borden met deze mededeling moeten worden geplaatst.

Brief van Bouwman en Haas aan M. H. over het plaatsen van borden 'Joden niet Gewenst'

Van: Commandant van Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Enveloppe waarin de brief met de offerte voor de Matrassenfabriek Dema zat.

Van: Commandant van Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Enveloppe waarin de brief met de offerte voor de Matrassenfabriek Dema zat.

Enveloppe waarin de brief met de offerte voor de Matrassenfabriek Dema zat

Van: van Cleef, Rozette Onderwerp: namen en overige gegevens van familieleden.

Van: van Cleef, Rozette Onderwerp: namen en overige gegevens van familieleden.

Notities over verschillende familieleden

Speldje gemaakt van plastic materiaal in de vorm van een bliksemschicht.&nbsp;

Speldje gemaakt van plastic materiaal in de vorm van een bliksemschicht.&nbsp;

Speldje

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Huisman, G.K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-14 Onderwerp: controle-rapport van arbeiders, buiten het kamp tewerk gesteld.&nbsp; - Vlasfabriek Orvelte: de directeur krijgt te weinig benzine voor het vervoer van de arbeiders. - Object Peize: (40 arbeiders in de landbouw).

Van: Huisman, G.K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-14 Onderwerp: controle-rapport van arbeiders, buiten het kamp tewerk gesteld.&nbsp; - Vlasfabriek Orvelte: de directeur krijgt te weinig benzine voor het vervoer van de arbeiders. - Object Peize: (40 arbeiders in de landbouw).

Rapport over gedetineerden die buiten Interneringskamp Westerbork worden tewerkgesteld

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater (oude waterzuivering) Overzichtsplan en doorsnedes en plattegrond&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:5000

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater (oude waterzuivering) Overzichtsplan en doorsnedes en plattegrond&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:5000

Bouwtekening van de waterzuivering in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: al vijf maanden in kamp Vught; hij typt de brief in haast; verschillende collega's waar hij in haren samen mee zat zijn deze week gefusilleerd. Ze stonden vorige week in de krant; het staat hier iedereen te wachten, desondanks houden ze moed; Piet ;laven zit nog steeds in Haaren; nog steeds niets van Gerard gehoord? Hij komt heus wel weer bij ons terug; blijven vertrouwen…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: al vijf maanden in kamp Vught; hij typt de brief in haast; verschillende collega's waar hij in haren samen mee zat zijn deze week gefusilleerd. Ze stonden vorige week in de krant; het staat hier iedereen te wachten, desondanks houden ze moed; Piet ;laven zit nog steeds in Haaren; nog steeds niets van Gerard gehoord? Hij komt heus wel weer bij ons terug; blijven vertrouwen…

Brief van Eppo Gans aan zijn familie vanuit kamp Vught

Personen