We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

David Lopes Dias is schoenmaker in Amsterdam als hij in 1912 trouwt met de niet-Joodse Trijntje Gnodde. Vanwege de gezondheid van David verhuist het gezin in 1915 naar Hilversum. Daar wordt hij in 1919 lid van de gemeenteraad voor de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). Tweemaal is David wethouder, in 1922-1923 en van 1927 tot 1940. Kort na de Duitse inval verdwijnt hij om onduidelijke redenen, maar keert na een paar maanden terug.&nbsp; David Lopes Dias waarschuwt al voor de bezetting over de gevolgen van het Nationaal Socialisme in Duitsland. Ook na de bezetting blijft hij dat doen. Als Hilversum eind oktober 1940 een fanatieke NSB-burgemeester krijgt, Von Bönninghausen, neemt David kort voor zijn installatie ontslag als wethouder. In zijn ontslagbrief aan de gemeenteraad schrijft hij: “De ontwikkeling welke zich thans voltrekt hebben een toestand geschapen, die hij mij als sociaal-democraat, onmogelijk maakt, het mij toevertrouwde ambt van wethouder langer te vervullen.”&nbsp; Enkele maanden later wordt David Lopes Dias op 23 december 1940 gearresteerd en overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam. In maart 1942 wordt hij naar kamp Amersfoort gestuurd tot hij in juni op transport naar concentratiekamp Mauthausen gaat. Hij wordt daar op 4 juli 1942 ingeschreven en sterft op 10 juli 1942 om 1.00 uur. ‘Freitod durch Elektro-Zaun’ staat op het formulier. In 1952 verscheen bij de Arbeiderspers een boekje over David Lopes Dias met de titel In memoriam David Lopes Dias&nbsp; Bron: Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Meppel

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Onderduikplaatsen

Onderduik in Nijverdal

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle.

Bewijs verzoek voor een uitreisvergunning te hebben ingeleverd bij de Zentralsstelle

Lijst met namen van personen overleden (en geboren)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in het kamp overleden personen in de maanden mei en juni 1943.&nbsp;

Lijst met namen van personen overleden (en geboren)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in het kamp overleden personen in de maanden mei en juni 1943.&nbsp;

Lijst met namen van personen overleden in mei en juni 1943 in kamp Westerbork

Alarm-Ausweis Van: Pisk, A., Dienstleiter D.B. 3 Ordnungsdienst Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: is gerechtigd zich bij alarm onmiddellijk naar haar werkplek, Dienstbereich 1 Kinderhort, te begeven en heeft vrije doorgang.

Alarm-Ausweis Van: Pisk, A., Dienstleiter D.B. 3 Ordnungsdienst Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: is gerechtigd zich bij alarm onmiddellijk naar haar werkplek, Dienstbereich 1 Kinderhort, te begeven en heeft vrije doorgang.

Alarm-Ausweis voor S. Boas-Prins afgegeven door A. Pisk

Egon Eichwald was scheikundig ingenieur en had in zijn laboratorium een grote hoeveelheid cyaankalium gemaakt. Zijn vrouw Julie Mosberg verklaarde, dat hij dit deed omdat ze van plan waren om zich, als het leven door de tijdsomstandigheden ondraaglijk zou worden, gezamenlijk het leven zouden nemen. De cyaankalium had hij bij zich, toen hij in de nacht van 15 op 16 maart 1943 met zijn vrouw en twee zussen werd overgebracht naar kamp Westerbork. Julie Eichwald-Mosberg werd opgenomen in het ziekenhuis, Egon en zijn zussen Margarethe en Alice kwamen terecht in barak 55. Daar hebben zij in de avond van 16 maart 1943 zelfmoord gepleegd door de cyaankali te drinken. Julie Eichwald-Mosberg is een maand later in het ziekenhuis van kamp Westerbork overleden.

Van: Van Leer, Reina Aan: Moos, Durkje en kinderen Plaats: Meppel Datum: Onderwerp: een verzoek om toezending van aardappelbonnen en nadere informatie over de brief die Frank heeft geschreven.

Van: Van Leer, Reina Aan: Moos, Durkje en kinderen Plaats: Meppel Datum: Onderwerp: een verzoek om toezending van aardappelbonnen en nadere informatie over de brief die Frank heeft geschreven.

Brief van Reina van Leer aan Moos, Durkje en kinderen vanuit Meppel

Foto's: betreffen opnames die zijn gemaakt van de Joodse Begraafplaats in Assen. Het gaat om algemene indrukken tot beelden van specifieke graven en gedenkstenen.&nbsp; De in kamp Westerbork overleden personen zijn op twee plekken van de begraafplaats begraven. Sommigen personen zijn elders overleden.&nbsp; Datum: 1942-1943

Foto's: betreffen opnames die zijn gemaakt van de Joodse Begraafplaats in Assen. Het gaat om algemene indrukken tot beelden van specifieke graven en gedenkstenen.&nbsp; De in kamp Westerbork overleden personen zijn op twee plekken van de begraafplaats begraven. Sommigen personen zijn elders overleden.&nbsp; Datum: 1942-1943

Foto's van de Joodse begraafplaats te Assen

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders,&nbsp;broers en zusters&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp: het is middagpauze, een brief met hulp van een typemachine; de visjes waren heerlijk geweest, met z'n allen opgegeten; gelovig; …

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders,&nbsp;broers en zusters&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp: het is middagpauze, een brief met hulp van een typemachine; de visjes waren heerlijk geweest, met z'n allen opgegeten; gelovig; …

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: schrijfster bedankt voor het pakje voor Esthertje. De hele barak is verliefd op haar blauwe jurkje.&nbsp;

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: schrijfster bedankt voor het pakje voor Esthertje. De hele barak is verliefd op haar blauwe jurkje.&nbsp;

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Personen