In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kamporganisatie kamp Westerbork

Machtsverhoudingen in kamp Westerbork

Kampraad Woonoord Schattenberg

Barakleiding in kamp Westerbork

Van: de Jong, M. (op last &nbsp;van Kampintendant Buijvoets) Aan: Buijvoets, J.G.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: inventarislijst van in het kamp aanwezige radiotoestellen, kampfietsen, kantoormeubelen, woningmeubelen.

Van: de Jong, M. (op last &nbsp;van Kampintendant Buijvoets) Aan: Buijvoets, J.G.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: inventarislijst van in het kamp aanwezige radiotoestellen, kampfietsen, kantoormeubelen, woningmeubelen.

Lijst opgemaakt door M. de Jong voor commandant J. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Het Joodsche Weekblad 3e Jaargang, No. 1, 1943-04-09 Met artikel over Pakketten voor den Joodschen Schouwburg.

Het Joodsche Weekblad 3e Jaargang, No. 1, 1943-04-09 Met artikel over Pakketten voor den Joodschen Schouwburg.

Joodse Weekblad met een artikel over het versturen van pakketten naar de Joodse Schouwburg

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Vledder

Verklaring Verklaring dat Vles, Henri politiek betrouwbaar is bevonden na verhoor door Neth. C. Intelligence. Datum: 1945-05-12

Verklaring Verklaring dat Vles, Henri politiek betrouwbaar is bevonden na verhoor door Neth. C. Intelligence. Datum: 1945-05-12

Verklaring betreffende politieke betrouwbaarheid Henri Vles

Het ketelhuis Getekend door: Kok, L. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-12 Tekening in kleur van het ketelhuis, op de voorgrond loopt een man met een kruiwagen met een gamel met eten uit de centrale keuken.

Het ketelhuis Getekend door: Kok, L. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-12 Tekening in kleur van het ketelhuis, op de voorgrond loopt een man met een kruiwagen met een gamel met eten uit de centrale keuken.

Het ketelhuis met kolenvoorraad getekend door Leo kok

Ontvangstbewijs voor twee kisten en een zak, toegezonden door Lena Nijstad-Cohen en haar echtgenoot Jules Cohen vanuit Theresienstadt op 6 juni 1945. De goederen zijn in ontvangst genomen door A. Nijstad te Lochem.

Ontvangstbewijs voor twee kisten en een zak, toegezonden door Lena Nijstad-Cohen en haar echtgenoot Jules Cohen vanuit Theresienstadt op 6 juni 1945. De goederen zijn in ontvangst genomen door A. Nijstad te Lochem.

Ontvangstbewijs

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 22

Van: Hollander, Han Aan: Lieve Roos en Jan Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: de ziekte van moeder, wasgoed, vraag om laarzen i.v.m. de slechte gesteldheid van de wegen in het kamp, pakketten aangetekend versturen, vraag om hulp.

Van: Hollander, Han Aan: Lieve Roos en Jan Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: de ziekte van moeder, wasgoed, vraag om laarzen i.v.m. de slechte gesteldheid van de wegen in het kamp, pakketten aangetekend versturen, vraag om hulp.

Brief van Han Hollander aan Roos en Jan vanuit kamp Westerbork

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-07&nbsp; Onderwerp: vrijstelling voor Fritz Tauber om te kunnen blijven werken in het bedrijf.

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-07&nbsp; Onderwerp: vrijstelling voor Fritz Tauber om te kunnen blijven werken in het bedrijf.

Brief betreft vrijstelling voor Fritz Tauber om in een bedrijf in Nijmegen te blijven werken

Groepsfoto.&nbsp; Groep mannen, de meesten in overall met een Jodenster en een schop in de hand op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De landweer te Elsloo met de opzichter van de Heidemij Siebe van der Veen. De volgende namen van links naar rechts: Bram Dupont, Jaap van Loggem, D. Klisser, D. van der Kar, F. de levie, Lou Blits, J. van der Klei, Siebe van der Veen,&nbsp; Nathan Swart (achter opzichter van der Veen), M. de Leeuw, Gerrit Speijer, Ben Pijnappel, W. Presser, Mautje Polk, Arie Englander, D. Krijn, Luc Blits &nbsp;

Groepsfoto.&nbsp; Groep mannen, de meesten in overall met een Jodenster en een schop in de hand op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De landweer te Elsloo met de opzichter van de Heidemij Siebe van der Veen. De volgende namen van links naar rechts: Bram Dupont, Jaap van Loggem, D. Klisser, D. van der Kar, F. de levie, Lou Blits, J. van der Klei, Siebe van der Veen,&nbsp; Nathan Swart (achter opzichter van der Veen), M. de Leeuw, Gerrit Speijer, Ben Pijnappel, W. Presser, Mautje Polk, Arie Englander, D. Krijn, Luc Blits &nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp De Landweer

Briefkaart Van: Kwieser, H Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart Van: Kwieser, H Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Brief van Henri Fuldauer aan zijn ouders en broer vanuit kamp Westerbork

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-29 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; graag een abonnement nemen op ‘Die Deutsche Zeitung in die Niederlande’, zendingen naar het kamp zijn verboden.

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-29 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; graag een abonnement nemen op ‘Die Deutsche Zeitung in die Niederlande’, zendingen naar het kamp zijn verboden.

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Personen