We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Levie, Han&nbsp; Aan: Leida&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-07&nbsp; Onderwerp: clandestiene brief over op transport gaan (mogelijk binnen vier weken), vraag om pakketten, vraag om getuigschrift.

Van: Levie, Han&nbsp; Aan: Leida&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-07&nbsp; Onderwerp: clandestiene brief over op transport gaan (mogelijk binnen vier weken), vraag om pakketten, vraag om getuigschrift.

Brief van Han Levie aan Leida vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-06-24&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. De gebruiker heeft de behoefte aan een definitieve overeenkomst ten aanzien van het schietterrein. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-06-24&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. De gebruiker heeft de behoefte aan een definitieve overeenkomst ten aanzien van het schietterrein. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief van Houtvester Assen aan de Rijksdienst Uitvoering Werken

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: over haar status en een eventuele vrijlating, een complex proces; ze gelooft niet met Pinksteren thuis te zullen zijn; over Eef van Thijn en haar man Alfred en haar zieke man waren in Westerbork. (Ze zijn met het transport vertrokken). Ze waren flink…; Lotte deed alles binnen haar mogelijkheden voor hun; Ze hebben Palestina-papieren; Sieg Menco en zijn vrouw zijn ook hier…; mevrouw Waterman zou het fijn vinden als Tibor haar man bezoekt; over de man van Rita Menko; er gaat veel post verloren.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: over haar status en een eventuele vrijlating, een complex proces; ze gelooft niet met Pinksteren thuis te zullen zijn; over Eef van Thijn en haar man Alfred en haar zieke man waren in Westerbork. (Ze zijn met het transport vertrokken). Ze waren flink…; Lotte deed alles binnen haar mogelijkheden voor hun; Ze hebben Palestina-papieren; Sieg Menco en zijn vrouw zijn ook hier…; mevrouw Waterman zou het fijn vinden als Tibor haar man bezoekt; over de man van Rita Menko; er gaat veel post verloren.

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Herman Kan) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Bundesstaat Oostenrijk&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1936-03-12 Onderwerp: persoonsbewijs

Van: Bundesstaat Oostenrijk&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1936-03-12 Onderwerp: persoonsbewijs

Persoonsbewijs van Fritz Tauber

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen in Theresienstadt van Simon Magnus

Armband Wiite armband met (in rode letters) opschrift "Krankenhaus Pfleger 98" Westerbork, kamp Betreft de nalatenaschap van de vader van de schenkster, Heinz Wohl (1914). Heinz kwam in 1938 als vluchteling uit Wenen. Via allerlei adressen kwam de katholiek gedoopte vluchteling in februari 1942 in kamp Westerbork terecht. Hij werkte onder andere als verpleger in het ziekenhuis. In augustus 1943 werd Heinz uit het kamp ontslagen. Hij kreeg zelfs een aanbevelingsbrief mee, door kampcommandant Gemmeker ondertekend.&nbsp; &nbsp;

Armband Wiite armband met (in rode letters) opschrift "Krankenhaus Pfleger 98" Westerbork, kamp Betreft de nalatenaschap van de vader van de schenkster, Heinz Wohl (1914). Heinz kwam in 1938 als vluchteling uit Wenen. Via allerlei adressen kwam de katholiek gedoopte vluchteling in februari 1942 in kamp Westerbork terecht. Hij werkte onder andere als verpleger in het ziekenhuis. In augustus 1943 werd Heinz uit het kamp ontslagen. Hij kreeg zelfs een aanbevelingsbrief mee, door kampcommandant Gemmeker ondertekend.&nbsp; &nbsp;

Een armband van een verpleger in het kampziekenhuis gedragen door Heinz Wohl

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Foto van afbraak van barakken in het woonoord Schattenberg

Hoofdmagazijn. Hoofdmagazijn van het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het hoofdmagazijn. Rechts achter dhr. Popken.

Hoofdmagazijn. Hoofdmagazijn van het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het hoofdmagazijn. Rechts achter dhr. Popken.

Foto van het hoofdmagazijn van Interneringskamp Westerbork

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

Boekje met herinneringen aan Han Hollander

Het ‘inrichten’ van leslokalen voor L.O.&nbsp;in barak 107&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951

Het ‘inrichten’ van leslokalen voor L.O.&nbsp;in barak 107&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951

Plattegrond met aanzichten van barak 107 in verband met verbouwing tot een schoolgebouw

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 26 mei 1943

Van:&nbsp;Zusje Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-010 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp;Zusje Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-010 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) van Zusje aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Brief van J. Spitz aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Droppers, Jan en Ali Aan: Droppers en familie, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1944-05-13 Onderwerp: Met hen beiden gaat het goed. Zij hebben deze morgen nog een brief van thuis ontvangen. De ouders maken het goed, alhoewel zij momenteel nogal druk zijn, wat in deze tijd natuurlijk heel begrijpelijk is. Ali en hij willen met Pinksteren naar huis gaan. Moeder schrijft dat zus dan ook zou komen. Voor moeder zou het leuk zijn als iedereen tijdelijk weer bij elkaar is. Het weer wordt de laatste dagen erg mooi, maar ze kunnen er 's avonds niet van genieten omdat ze om acht uur binnen moeten zijn, als strafmaatregel voor het doodschieten van een politie-officier. Er zijn de laatste tijd niet vel vliegtuigen. Bij hen in Enschede zal het wel erger zijn, dat hoorden zij namelijk van moeder. Hartelijke groeten, ook aan Jan en Annie en de kinderen.

Van: Droppers, Jan en Ali Aan: Droppers en familie, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1944-05-13 Onderwerp: Met hen beiden gaat het goed. Zij hebben deze morgen nog een brief van thuis ontvangen. De ouders maken het goed, alhoewel zij momenteel nogal druk zijn, wat in deze tijd natuurlijk heel begrijpelijk is. Ali en hij willen met Pinksteren naar huis gaan. Moeder schrijft dat zus dan ook zou komen. Voor moeder zou het leuk zijn als iedereen tijdelijk weer bij elkaar is. Het weer wordt de laatste dagen erg mooi, maar ze kunnen er 's avonds niet van genieten omdat ze om acht uur binnen moeten zijn, als strafmaatregel voor het doodschieten van een politie-officier. Er zijn de laatste tijd niet vel vliegtuigen. Bij hen in Enschede zal het wel erger zijn, dat hoorden zij namelijk van moeder. Hartelijke groeten, ook aan Jan en Annie en de kinderen.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Haren

Sonder-Ausweis Norden, Israel, 12-11-89, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Norden, Israel, 12-11-89, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Israel Norden

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Entmes Het entmes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer. &nbsp;

Entmes Het entmes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer. &nbsp;

Het entmes van Lothar Leyser

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Bulletin nummer 33 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-08 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij is sinds 25 februari in Buchenwald; hij is gezond en het gaat goed; he doet hem goed dat zijn zoon Eddy goed opgroeit; hij feliciteert Chaja voor haar 7de verjaardag…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-08 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij is sinds 25 februari in Buchenwald; hij is gezond en het gaat goed; he doet hem goed dat zijn zoon Eddy goed opgroeit; hij feliciteert Chaja voor haar 7de verjaardag…

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Personen