In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 4 Datum: 1943-02-01 Werktijden; vermindering van de kolentoelage; Alter Lagerinsassen; WC-gebruik in grote barakken Blz.: 2

Lagerbefehl No. 4 Datum: 1943-02-01 Werktijden; vermindering van de kolentoelage; Alter Lagerinsassen; WC-gebruik in grote barakken Blz.: 2

Lagerbefehl

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 326 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Roos, Sonja geb. 31-01-43 overleden te Westerbork op 28-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 326 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Roos, Sonja geb. 31-01-43 overleden te Westerbork op 28-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sonja Roos

Ausweis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestemd voor: Haas, Erich, 3-2-97, B21&nbsp; Hem is toegestaan vanwege zijn werkzaamheden in de groep 'Sohlenkleberei' ten alle tijde de strafbarakken te mogen betreden.

Ausweis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestemd voor: Haas, Erich, 3-2-97, B21&nbsp; Hem is toegestaan vanwege zijn werkzaamheden in de groep 'Sohlenkleberei' ten alle tijde de strafbarakken te mogen betreden.

Ausweis van Erich Haas

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Verslag van Augusta Nathan-Cohn over haar vlucht uit Duitsland en het overleven van verschillende kampen

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1944-02-02 Plaats: Herzogenbusch, K.L. (Vught) Onderwerp: de dag ervoor was de moeder van de schrijfster jarig. Ze had de hele dag haar moeders foto voor zich staan. Ze heeft behoefte aan een boek met dorpsgezichten uit Dinxperlo. Ze heeft ook behoefte aan een puntenslijper. De groeten van Ruth, Freddy en Bertha 'Heb je een brief van Eva (Rabbie, op 15-11-1943 doorgestuurd naar Auschwitz) ontvangen? Ze is toch niet meer hier?'&nbsp;

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1944-02-02 Plaats: Herzogenbusch, K.L. (Vught) Onderwerp: de dag ervoor was de moeder van de schrijfster jarig. Ze had de hele dag haar moeders foto voor zich staan. Ze heeft behoefte aan een boek met dorpsgezichten uit Dinxperlo. Ze heeft ook behoefte aan een puntenslijper. De groeten van Ruth, Freddy en Bertha 'Heb je een brief van Eva (Rabbie, op 15-11-1943 doorgestuurd naar Auschwitz) ontvangen? Ze is toch niet meer hier?'&nbsp;

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Brief van Hans Friedheim en zijn advocaat in verband met rechtsherstel

Kampgeld Theresienstadt 20 Kronen Datum: 1944-1945

Kampgeld Theresienstadt 20 Kronen Datum: 1944-1945

Kampgeld Theresienstadt ter waarde van 20 kronen

Verklaring Afgegeven door: Kuller, Johan Willem Thomas, notaris te 's-Gravenhage&nbsp; Betreft de nalatenschap van de familie de Groot.

Verklaring Afgegeven door: Kuller, Johan Willem Thomas, notaris te 's-Gravenhage&nbsp; Betreft de nalatenschap van de familie de Groot.

Verklaring over nalatenschap fam. de Groot

Foto's van een voetbalwedstrijd, groepsfoto’s en/of portretfoto’s met onder andere Fred Goldstein (en&nbsp; Hermann Wingens, Edith Seligman, Gertrud Wiesenthal, Klaus Mendelsohn, Peter Margules&nbsp; Siegfried Sommerfeld). Fred Goldstein was keeper in een van de voetbaleltallen, monteur en chauffeur. Hij reed onder ander een busje op en neer tussen kamp Westerbork en Assen.&nbsp; &nbsp;

Foto's van een voetbalwedstrijd, groepsfoto’s en/of portretfoto’s met onder andere Fred Goldstein (en&nbsp; Hermann Wingens, Edith Seligman, Gertrud Wiesenthal, Klaus Mendelsohn, Peter Margules&nbsp; Siegfried Sommerfeld). Fred Goldstein was keeper in een van de voetbaleltallen, monteur en chauffeur. Hij reed onder ander een busje op en neer tussen kamp Westerbork en Assen.&nbsp; &nbsp;

Alfred Goldstein met medebewoners/kampgevangenen in kamp Westerbork

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-12-20 Onderwerp: Geruchten over ontruiming van het Apeldoornsche Bosch; ze weet dat haar gezin is doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau en hoopt dat ze samen zijn; dagelijks leven en liefdesleven; moeite bij concentreren op lessen

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-12-20 Onderwerp: Geruchten over ontruiming van het Apeldoornsche Bosch; ze weet dat haar gezin is doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau en hoopt dat ze samen zijn; dagelijks leven en liefdesleven; moeite bij concentreren op lessen

Brief van Lina Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Tekst van het lied 'Abschied eines alten Kampinsassen', van Willy Rosen. Het is een afscheidslied van een bewoner, die al in Westerbork woonde toen het nog een vluchtelingenkamp was. Het geeft een beeld van de inrichting, de organisatie en de werkzaamheden van het doorgangskamp Westerbork, evenals van de transporten, z.j.

Tekst van het lied 'Abschied eines alten Kampinsassen', van Willy Rosen. Het is een afscheidslied van een bewoner, die al in Westerbork woonde toen het nog een vluchtelingenkamp was. Het geeft een beeld van de inrichting, de organisatie en de werkzaamheden van het doorgangskamp Westerbork, evenals van de transporten, z.j.

Liedtekst voor het afscheid van een kampbewoner door Willy Rosen

Bouw.&nbsp; De bouw van het ketelhuis in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Detail foto van de aanleg van de kanalen voor het ketelhuis.

Bouw.&nbsp; De bouw van het ketelhuis in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Detail foto van de aanleg van de kanalen voor het ketelhuis.

van de bouw van het ketelhuis in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente betreffende R.M. Kruimink

Van: Mr. Hollaender, A. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1962-05-14 Onderwerp: het geven van een volmacht in verband met een claim.

Van: Mr. Hollaender, A. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1962-05-14 Onderwerp: het geven van een volmacht in verband met een claim.

Brief van notaris Mr. A. Hollaender an Chaja Kause-van Bergen over het krijgen van een volmacht in verband met een claim