In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-05-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in werkkamp Echten; verblijf, werken en voeding. het eten wordt goed bereid, maar het is te weinig, het werk is zwaar, Sal is er ondertussen aan gewend. Als getrouwde man houdt hij qua verdienste 11 gulden per week over om naar huis te sturen. In het kamp bevinden zich 96 dwangarbeiders. Ze verblijven in 12 kamers met elk 8 personen. Jacques bevindt zich in Geesbrug, kamer 6

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-05-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in werkkamp Echten; verblijf, werken en voeding. het eten wordt goed bereid, maar het is te weinig, het werk is zwaar, Sal is er ondertussen aan gewend. Als getrouwde man houdt hij qua verdienste 11 gulden per week over om naar huis te sturen. In het kamp bevinden zich 96 dwangarbeiders. Ze verblijven in 12 kamers met elk 8 personen. Jacques bevindt zich in Geesbrug, kamer 6

Brief van S. Metzelaar aan B. Wisman vanuit het Joodse werkkamp Echten

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket ontvangen…

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket ontvangen…

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Brief van Lies aan familie vanuit kamp Westerbork

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Naziconcentratiekampen

Kamp Gleiwitz

Verklaring De rechercheur van politie, P.H. Meijer, verklaart dat R.Kruimink gedurende de periode van 19 november tot 29 november in de politiegevangenis aan het hoofdbureau in bewaring is geweest. Datum: 1942-12-01 Plaats: Rotterdam

Verklaring De rechercheur van politie, P.H. Meijer, verklaart dat R.Kruimink gedurende de periode van 19 november tot 29 november in de politiegevangenis aan het hoofdbureau in bewaring is geweest. Datum: 1942-12-01 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de politie betreffende P.H. Meijer

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette) Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving van dagelijkse gang van zaken in kamp Westerbork. Over aankomst via de Schouwburg, lange reis en quarantaine (kaalknippen). Opvang in het weeshuisbarak 66, &nbsp;douche (badhuis)bezoek bij vader in barak 67. Ontvangen van pakketten, veel mensen in het kamp, wandelen naar de heide. Schrijfdag en aanwezigheid van paarden, konijnen, poesjes en hondjes.

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette) Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving van dagelijkse gang van zaken in kamp Westerbork. Over aankomst via de Schouwburg, lange reis en quarantaine (kaalknippen). Opvang in het weeshuisbarak 66, &nbsp;douche (badhuis)bezoek bij vader in barak 67. Ontvangen van pakketten, veel mensen in het kamp, wandelen naar de heide. Schrijfdag en aanwezigheid van paarden, konijnen, poesjes en hondjes.

Brief van Henriette Zomerplaag aan familie vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Lieve L. en M.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-26&nbsp; Onderwerp: sperre; geld; omstandigheden; bij elkaar blijven en 120.000 sper.

Van:&nbsp; Aan: Lieve L. en M.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-26&nbsp; Onderwerp: sperre; geld; omstandigheden; bij elkaar blijven en 120.000 sper.

Brief van een onbekende aan M. en L. vanuit kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling over groetplicht, rookverbod en kaartspeelverbod

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit de trein

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944 Onderwerp: pakketen komen binnen, maar niet van thuis; nog iets van (Piet) Laven gehoord?; Eppo werkt voor Philips en hij heeft het best naar zijn zin. Hij zit op het magazijn met een stel toffe jongens; zijn familie zou aan Den Haag kunnen vragen hoelang zijn straf nog duurt. Er zijn nu 9 maanden voorbij; De gevangenen mogen ook aan sport doen: voetbal en andere takken van sport. Hij is lieve in Vught dan in Haaren. Hij is buiten en kan tenminste werken…; brood komt hij niet echt tekort, wel boter en iets hartigs; gauw maar iets laten weten via Hans. Ze komen mijn brief halen. Hij moet stoppen…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944 Onderwerp: pakketen komen binnen, maar niet van thuis; nog iets van (Piet) Laven gehoord?; Eppo werkt voor Philips en hij heeft het best naar zijn zin. Hij zit op het magazijn met een stel toffe jongens; zijn familie zou aan Den Haag kunnen vragen hoelang zijn straf nog duurt. Er zijn nu 9 maanden voorbij; De gevangenen mogen ook aan sport doen: voetbal en andere takken van sport. Hij is lieve in Vught dan in Haaren. Hij is buiten en kan tenminste werken…; brood komt hij niet echt tekort, wel boter en iets hartigs; gauw maar iets laten weten via Hans. Ze komen mijn brief halen. Hij moet stoppen…

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders,broers en zusters vanuit kamp Vught

https://www.youtube.com/watch?v=m3F9Rc6i_-w

Sonder-Ausweis&nbsp; Leib, Aron, 9-8-84, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Leib, Aron, 9-8-84, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Aron Leib

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant Plaats: Bloemendaal Datum: 1948-12

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant Plaats: Bloemendaal Datum: 1948-12

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant

SS Soldbuch zugleich Personalausweis Nr. 26960 Van: SS-Obersturmfuhrer Albert Gemmeker Met pasfoto, persoonsbeschrijving, gegevens over ouders, wapenbezit en oorlogsonderscheidingen.

SS Soldbuch zugleich Personalausweis Nr. 26960 Van: SS-Obersturmfuhrer Albert Gemmeker Met pasfoto, persoonsbeschrijving, gegevens over ouders, wapenbezit en oorlogsonderscheidingen.

Soldbuch van Albert Gemmeker, commandant van kamp Westerbork

Van: Diamant-Querido en de rest van de familie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1949-01

Van: Diamant-Querido en de rest van de familie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1949-01

Kaart om te bedanken voor blijk van medeleven naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant