In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Breslauer, Werner Rudolf Een man aan het werk in de moestuin. Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Een man aan het werk in de moestuin. Westerbork, 1943-1944

Werken in de moestuin in kamp Westerbork

Van: Hoofdinspecteur der Domeinen Aan: Houtvester Assen Plaats: Meppel Datum: 1970-11-13 Onderwerp: inzake aardappelkelder Schattenberg

Van: Hoofdinspecteur der Domeinen Aan: Houtvester Assen Plaats: Meppel Datum: 1970-11-13 Onderwerp: inzake aardappelkelder Schattenberg

Brief van de Hoofdinspecteur van Domeinen aan de Houtvester Assen

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe met brief gestuurd naar Chaja, die zich op dat moment in Engeland met ander oorlogskinderen bevond. Eerst werd ze in een kinderkamp ondergebracht en later bij gastgezinnen.&nbsp;

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe met brief gestuurd naar Chaja, die zich op dat moment in Engeland met ander oorlogskinderen bevond. Eerst werd ze in een kinderkamp ondergebracht en later bij gastgezinnen.&nbsp;

Enveloppe beschreven door Nora van Bergen-Diamant gericht aan haar dochter Chaja vanuit Amsterdam

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling ‘Hulp aan Vertrekkenden’ Datum: 1942-11-28 Onderwerp: bagage om door te sturen naar kamp Westerbork voor Anna Polak-Kortoef.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling ‘Hulp aan Vertrekkenden’ Datum: 1942-11-28 Onderwerp: bagage om door te sturen naar kamp Westerbork voor Anna Polak-Kortoef.&nbsp;

Bewijs van ontvangst voor het doorsturen van bagage van Anna Polak-Kortoef naar kamp Westerbork

Programma Bunter Abend (Gruppe)Buhne&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: Maart 1944

Programma Bunter Abend (Gruppe)Buhne&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: Maart 1944

Programma van het cabaret Bunter Abend in kamp Westerbork

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Mevrouw Anita Goldenberg-Mendes Chumaceiro op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat zij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen.

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Mevrouw Anita Goldenberg-Mendes Chumaceiro op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat zij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen.

Verklaring van de Universiteit van Amsterdam over de bekwaamheid van Anita Goldenberg als taalkundige

A.E.F. D.P. Registration Record Registration No.: N61232932 Van: Emmering, Siegfried Geboren 10-07-1900 te Amsterdam Datum: 1945-06 - 1945-07

A.E.F. D.P. Registration Record Registration No.: N61232932 Van: Emmering, Siegfried Geboren 10-07-1900 te Amsterdam Datum: 1945-06 - 1945-07

Repatrieringskaart van Siegfried Emmering

Passierschein Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-29

Passierschein Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-29

Bewijs van doorlaten in Theresienstadt van Ida Moroz

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven voor de kleermakerij en schoenmakerij; benoeming tot groepsleiders en plaatsvervangende groepsleiders van de Fliegende Kolonne

Lagerbefehl No. 18

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 27/02/1941 Onderwerp: ontslag ingaande per 1 maart 1941 en financiële aanspraken. &nbsp;

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 27/02/1941 Onderwerp: ontslag ingaande per 1 maart 1941 en financiële aanspraken. &nbsp;

Instructie betreffende ontslag en financiële aanspraken Joodse ambtenaren

Aquarellen. Aquarellen van de afrastering en de dienstwoningen in kamp Westerbork. Getekend door? Kamp Westerbork, (mei) 1944.

Aquarellen. Aquarellen van de afrastering en de dienstwoningen in kamp Westerbork. Getekend door? Kamp Westerbork, (mei) 1944.

Foto

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Plattegrond verbouwing barak 3 van ziekenbarak tot schoolbarak in het woonoord Schattenberg

Van: Annie (Gruntjes) Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Eindhoven Datum: 1945-06-18 Onderwerp: blij dat Nora een woning heeft gevonden; zelf zou ze ook blij zijn weer in Amsterdam terug te kunnen keren, echter gezien de woonomstandigheden in de stad, blijft ze nog liever even in Eindhoven; uit Zwitserland en Palestina nog geen bericht gehad; de zoon van Sam (de Walg) is overleden; gesproken met een overlevende uit Bergen-Belsen; uitbraak van tyfus, zijn vrouw ligt nog in Duitsland en is doof geworden; ze hoopt snel een baantje te vinden iets anders dan in de verpleging…

Van: Annie (Gruntjes) Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Eindhoven Datum: 1945-06-18 Onderwerp: blij dat Nora een woning heeft gevonden; zelf zou ze ook blij zijn weer in Amsterdam terug te kunnen keren, echter gezien de woonomstandigheden in de stad, blijft ze nog liever even in Eindhoven; uit Zwitserland en Palestina nog geen bericht gehad; de zoon van Sam (de Walg) is overleden; gesproken met een overlevende uit Bergen-Belsen; uitbraak van tyfus, zijn vrouw ligt nog in Duitsland en is doof geworden; ze hoopt snel een baantje te vinden iets anders dan in de verpleging…

Brief van Annie aan Nora van Bergen-Diamant vanuit Eindhoven

Personen