In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Acohen, Maurits Aan: het gezin van zijn zoon Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Datum: 1943-09-19 Onderwerp: pakketten ontvangen (3), ook die voor de familie Kaas, die al een week in de barak van Freddy en Joop is; breukband voor moeder; Maurits heeft een paar dagen op bed geleden. Hij had last van zijn maag en later van spit…; het weer is zeer goed; het klimaat bij kamp Vught was milder; ‘ Is misschien Gerzon nog bij jullie langs geweest, die is van de Joodse Raad teruggegaan naar Amsterdam en woont bij jullie in de buurt. Hij zou onze groeten overbrengen….’&nbsp;

Van: Acohen, Maurits Aan: het gezin van zijn zoon Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Datum: 1943-09-19 Onderwerp: pakketten ontvangen (3), ook die voor de familie Kaas, die al een week in de barak van Freddy en Joop is; breukband voor moeder; Maurits heeft een paar dagen op bed geleden. Hij had last van zijn maag en later van spit…; het weer is zeer goed; het klimaat bij kamp Vught was milder; ‘ Is misschien Gerzon nog bij jullie langs geweest, die is van de Joodse Raad teruggegaan naar Amsterdam en woont bij jullie in de buurt. Hij zou onze groeten overbrengen….’&nbsp;

Briefkaart van Maurits Acohen aan het gezin van zijn zoon vanuit kamp Westerbork

Vooroorlogs Joods leven

Kristallnacht

Van: Reens, A.&nbsp; Aan: Rudi, Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: beschrijving situatie; als ongestempelde kan ze de ontvangst van pakketten niet bevestigen. Ze werkt op de tuinkwekerij. Het werk bevalt haar goed,. Ze zit in een leuk groepje met soms ervaren mensen. Het eten in het kamp is redelijk goed, maar te weinig voor mensen die de hele dag buiten werken. In ieder geval geniet ze van de werkomstandigheden. Met de groep gaat ze 3 x in de week naar het badhuis; de komende 3 tot 6 weken zullen er geen uitgaande transporten plaatsvinden. ‘E. en E. zijn buitengewoon aardig en mogen we hen nooit vergeten’ (Erich en Erna Zielke) ‘Loes A. werk nu sinds zaterdag in mijn groep mee’ (Louise Abas) ‘Fried laat jullie ook groeten’ (Selfried Fuchs) &nbsp;

Van: Reens, A.&nbsp; Aan: Rudi, Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: beschrijving situatie; als ongestempelde kan ze de ontvangst van pakketten niet bevestigen. Ze werkt op de tuinkwekerij. Het werk bevalt haar goed,. Ze zit in een leuk groepje met soms ervaren mensen. Het eten in het kamp is redelijk goed, maar te weinig voor mensen die de hele dag buiten werken. In ieder geval geniet ze van de werkomstandigheden. Met de groep gaat ze 3 x in de week naar het badhuis; de komende 3 tot 6 weken zullen er geen uitgaande transporten plaatsvinden. ‘E. en E. zijn buitengewoon aardig en mogen we hen nooit vergeten’ (Erich en Erna Zielke) ‘Loes A. werk nu sinds zaterdag in mijn groep mee’ (Louise Abas) ‘Fried laat jullie ook groeten’ (Selfried Fuchs) &nbsp;

Brief van Annie Reens aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portret van Marianne Wessel-Oostra

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Afrastering van het interneringskamp Westerbork. Interneringskamp Westerbork, jaartal onbekend. Gezicht op het kamp vanaf de westzijde.&nbsp; De barakken 77, 78 en 6 zijn duidelijk zichtbaar, net als het dak van de schouwburg.&nbsp;

Afrastering van het interneringskamp Westerbork. Interneringskamp Westerbork, jaartal onbekend. Gezicht op het kamp vanaf de westzijde.&nbsp; De barakken 77, 78 en 6 zijn duidelijk zichtbaar, net als het dak van de schouwburg.&nbsp;

Foto van afrastering en barakken aan de westzijde van Interneringskamp Westerbork

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Verzoek van het Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork aan de Distributiedienst Amsterdam

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Een vertrekkend transport vanuit Hooghalen

Van: van Bergen-Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-13 Onderwerp: kort brief; gisteren de wekelijks brief verstuurd met vier antwoordcoupons; als Chaja thuis was geweest, dan had ze de volgende dag weer naar school moeten gaan; is Engeland een mooi land?….&nbsp;

Van: van Bergen-Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-13 Onderwerp: kort brief; gisteren de wekelijks brief verstuurd met vier antwoordcoupons; als Chaja thuis was geweest, dan had ze de volgende dag weer naar school moeten gaan; is Engeland een mooi land?….&nbsp;

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan Chaja

Personen