In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Nijstad, A.&nbsp; Aan: Waarde Benny&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: toesturen van zegels; geld gegeven aan moeder en Simon.

Van: Nijstad, A.&nbsp; Aan: Waarde Benny&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: toesturen van zegels; geld gegeven aan moeder en Simon.

Brief van A. Nijstad aan Benny Lackrooy vanuit Amsterdam

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-06 (poststempel) Onderwerp: Informatie omtrent personen in Westerbork, mevrouw Medema hoeft zicht niet ongerust te maken over de meisjes. Ze zijn nog in kamp Westerbork, oom Simon is in Westerbork terecht gekomen, na een tijd in het Huis van Bewaring in Groningen gezeten te hebben. Hij is een strafgeval en zal mogelijk dinsdag al op transport gaan.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-06 (poststempel) Onderwerp: Informatie omtrent personen in Westerbork, mevrouw Medema hoeft zicht niet ongerust te maken over de meisjes. Ze zijn nog in kamp Westerbork, oom Simon is in Westerbork terecht gekomen, na een tijd in het Huis van Bewaring in Groningen gezeten te hebben. Hij is een strafgeval en zal mogelijk dinsdag al op transport gaan.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: Simmeren, Zoesman Aan: Simmeren, familie te Groningen (Dien) Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 B Onderwerp: een tweetal brieven ontvangen. De ontvangster hoeft geen angst te hebben dat David en Benjamin op transport gaan. David is aan het werk om zo spoedig mogelijk weer naar huis terug te kunnen keren (gemengd-gehuwd). Van de gedeporteerden heeft niemand nog iets vernomen of gehoord. Niemand weet dus of het daar beter is. Blijven in Nederland lijkt de beste optie. Het liefst tot het einde van de oorlog. En dan desnoods lopend naar huis.&nbsp;

Van: Simmeren, Zoesman Aan: Simmeren, familie te Groningen (Dien) Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 B Onderwerp: een tweetal brieven ontvangen. De ontvangster hoeft geen angst te hebben dat David en Benjamin op transport gaan. David is aan het werk om zo spoedig mogelijk weer naar huis terug te kunnen keren (gemengd-gehuwd). Van de gedeporteerden heeft niemand nog iets vernomen of gehoord. Niemand weet dus of het daar beter is. Blijven in Nederland lijkt de beste optie. Het liefst tot het einde van de oorlog. En dan desnoods lopend naar huis.&nbsp;

Brief van Zoesman Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Dienstregeling (Horaire) tussen Les Avants en Bern.

Dienstregeling (Horaire) tussen Les Avants en Bern.

Dienstregeling tussen Les Avants en Bern.

Van: Wijnberg, Walter Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-07-13 Schoolrapport over het 2de kwartaal van het schooljaar 1944.

Van: Wijnberg, Walter Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-07-13 Schoolrapport over het 2de kwartaal van het schooljaar 1944.

Schoolrapport van Walter Wijnberg uit kamp Westerbork

Ontvangstbewijs bonnen, ingeleverd door consumenten Van: Boom-Jacobs, Esther Datum inlevering: 1944-05-15 Bevat stempel Centraal Distributiekantoor Kamp Westerbork.

Ontvangstbewijs bonnen, ingeleverd door consumenten Van: Boom-Jacobs, Esther Datum inlevering: 1944-05-15 Bevat stempel Centraal Distributiekantoor Kamp Westerbork.

Ontvangstbewijs voor ingeleverde bonnen in kamp Westerbork van Esther Boom-Jacobs

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Brief van Nathan Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Onderwijs kamp Westerbork

Leraren kamp Westerbork

Rapport School Lager Westerbork Van: De Jong, Daan Datum: 1944-09-01

Rapport School Lager Westerbork Van: De Jong, Daan Datum: 1944-09-01

Schoolrapport van Daan de Jong

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 107

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Armband EHBU-verpleegster gedragen door Suze de Vries Robles in kamp Westerbork

Van: Gassmann-Baumann, Inge Onderwerp: leven in Duitsland, het vertrek naar Nederland, Nederland voor en tijdens de eerste oorlogsjaren, kamp Westerbork vanaf haar komst op 15 juli 1942 komst tot na de bevrijding van het kamp en haar dagelijkse leven de eerste jaren na de oorlog.&nbsp;

Van: Gassmann-Baumann, Inge Onderwerp: leven in Duitsland, het vertrek naar Nederland, Nederland voor en tijdens de eerste oorlogsjaren, kamp Westerbork vanaf haar komst op 15 juli 1942 komst tot na de bevrijding van het kamp en haar dagelijkse leven de eerste jaren na de oorlog.&nbsp;

Memoires van Inge Gassmann-Baumann

Van: Schol, J. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-09-12 Onderwerp: bezoeken aan het kamp moet vijf dagen van te voren worden aangevraagd en de het bezoek kan alleen in het weekend plaatsvinden.

Van: Schol, J. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-09-12 Onderwerp: bezoeken aan het kamp moet vijf dagen van te voren worden aangevraagd en de het bezoek kan alleen in het weekend plaatsvinden.

Brief van kampcommandant J. Schol over bezoek aan het kamp

Van: Bornstein, W. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: materialen die nodig zijn tijdens het lesgeven.

Van: Bornstein, W. Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: materialen die nodig zijn tijdens het lesgeven.

Notitie van Wilhelm Bornstein van materialen die nodig zijn voor de school in het kamp

Van: Frankforter, Johanna Aan: Appie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, school in barak 35, soms met honger naar bed. Beschrijving van maaltijden en de situatie in de barak.&nbsp;

Van: Frankforter, Johanna Aan: Appie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, school in barak 35, soms met honger naar bed. Beschrijving van maaltijden en de situatie in de barak.&nbsp;

Brief aan Appie vanuit kamp Westerbork

Van: van opa en oma Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze zijn blij dat Chaja het zo naar haar zin heeft (fietsen en met mooie poppen spelen); ze hebben Eddy bezocht, hij zag er goed uit; in de stad is het erg warm; ze stopt met schrijven, opa heeft honger…

Van: van opa en oma Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze zijn blij dat Chaja het zo naar haar zin heeft (fietsen en met mooie poppen spelen); ze hebben Eddy bezocht, hij zag er goed uit; in de stad is het erg warm; ze stopt met schrijven, opa heeft honger…

Brief van oma en opa aan Chaja van Bergen vanuit Amsterdam