In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mensen Kampgevangenen bij de deportatietrein Kamp Westerbork, 1943-1944

Mensen Kampgevangenen bij de deportatietrein Kamp Westerbork, 1943-1944

Kampgevangenen bij de deportatietrein

Kok, L. Foto van een portrettekening van Aad van As Kamp Westerbork, 1942-10 Aad van As was hoofd van het bijkantoor van het Centraal Distributiekantoor, het CDK in kamp Westerbork. In september 1944 werd hij benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Westerbork. In deze hoedanigheid voltrok hij diverse huwelijken in het kamp.&nbsp;

Kok, L. Foto van een portrettekening van Aad van As Kamp Westerbork, 1942-10 Aad van As was hoofd van het bijkantoor van het Centraal Distributiekantoor, het CDK in kamp Westerbork. In september 1944 werd hij benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Westerbork. In deze hoedanigheid voltrok hij diverse huwelijken in het kamp.&nbsp;

Portret van Aad van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Dwingeloo

Joodse gemeente Gasselte

Joodse gemeente Exloo

Joodse gemeente Schoonebeek

Joodse gemeente Drouwen

Joodse gemeente Eelde

Joodse gemeente Borger

Joodse gemeente Coevorden

Joodse gemeente Weerdinge

Joodse gemeente Zuidlaren

Joodse gemeente Dalen

Joodse gemeente Zuidwolde

Joodse gemeente Roswinkel

Joodse gemeente Ruinen

Joodse gemeente Sleen

Joodse gemeente Smilde

Joodse gemeente Uffelte

Joodse gemeente Beilen

Joodse gemeente Valthe

Joodse gemeente Emmen

Joodse gemeente Vledder

Joodse gemeente Odoorn

Joodse gemeente Hollandscheveld

Joodse gemeente Nieuwlande

Joodse gemeente Gieten

Joodse gemeente Oosterhesselen

Joodse gemeente Pesse

Joodse gemeente Roden

Joodse gemeente Rolde

Joodse gemeente Assen

Joodse gemeente Hoogeveen

Joodse gemeente Meppel

Joodse gemeente Meppen

Joodse gemeente Nieuw-Amsterdam

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: bezoek in het ziekenhuis.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: bezoek in het ziekenhuis.

Mededeling over bezoek in het ziekenhuis

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Lijst met de namen van overleden personen Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: overleden personen in mei 1943.

Lijst met de namen van overleden personen Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: overleden personen in mei 1943.

Lijst met namen van personen in kamp Westerbork overleden in mei 1943

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste Reinie Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-28 Onderwerp: felicitatie aanstelling als kwekeling; het is koud, hele dag kolen en turf halen; met bonnen op stap geweest, toewijzingen voor winkeliers rondgebracht, Emanuel heeft zijn vergoeding verhoogd; baantje gekregen als kantoorbediende; oprichter Philipsconcern overleden; de drukkerij is nog steeds verzegeld; over het personeel;…

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste Reinie Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-28 Onderwerp: felicitatie aanstelling als kwekeling; het is koud, hele dag kolen en turf halen; met bonnen op stap geweest, toewijzingen voor winkeliers rondgebracht, Emanuel heeft zijn vergoeding verhoogd; baantje gekregen als kantoorbediende; oprichter Philipsconcern overleden; de drukkerij is nog steeds verzegeld; over het personeel;…

Brief van Emanuel de Bruin aan beste Reinie vanuit Hardenberg

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Vreemdelingenkamp Westerbork Hooghalen Oost Datum: 1942-08

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Vreemdelingenkamp Westerbork Hooghalen Oost Datum: 1942-08

Enveloppe geadresseerd aan A. Visser

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 213 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Rees, Marianne geb. 28-11-60 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 213 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Rees, Marianne geb. 28-11-60 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Marianne van Rees

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-10 Onderwerp: fijn dat je weer schreef; jammer de vele taalfouten; Chaja heeft veel plezier in het gastgezin van Mrs. Smith; over briefpost en gewicht; dingen kopen voor thuis, waar haal je het geld vandaan, die mensen doen al zoveel voor ons; &nbsp;‘die mag je niet lastig maken nu een fiets te kopen’; Eddy is weer thuisgekomen, hij is erg groot…; verder over Eddy…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-10 Onderwerp: fijn dat je weer schreef; jammer de vele taalfouten; Chaja heeft veel plezier in het gastgezin van Mrs. Smith; over briefpost en gewicht; dingen kopen voor thuis, waar haal je het geld vandaan, die mensen doen al zoveel voor ons; &nbsp;‘die mag je niet lastig maken nu een fiets te kopen’; Eddy is weer thuisgekomen, hij is erg groot…; verder over Eddy…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja vanuit Amsterdam

Personen