In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Bewijs van geboorte van David Simmeren

Persoonsbewijs Van: Granaat, Simon Afgegeven te: Amsterdam Datum: 1941-08-22 No. 556693

Persoonsbewijs Van: Granaat, Simon Afgegeven te: Amsterdam Datum: 1941-08-22 No. 556693

Persoonsbewijs van Simon Granaat

Van: Gans, Regina Voor: dienst bij het transport op 1944-09-13.&nbsp; Ze moet zich melden bij de Fliegende Kolonne.

Van: Gans, Regina Voor: dienst bij het transport op 1944-09-13.&nbsp; Ze moet zich melden bij de Fliegende Kolonne.

Ausweiskarte van Regina Gans in kamp Westerbork

Toegangskaart voor Kino (bioscoop) Sokol Theresienstadt-Terezin.

Toegangskaart voor Kino (bioscoop) Sokol Theresienstadt-Terezin.

Bewijs van toegang voor een bezoek aan de bioscoop in Theresienstadt

Klassieke muziek kamp Westerbork

Kamporkest kamp Westerbork

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze ontving vandaag de enveloppe met kaarten; ze heeft al naar verschillende personen geschreven, alleen ze heeft geen postzegels; ze kan fietsen, ze was er overgelukkig mee…&nbsp;

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze ontving vandaag de enveloppe met kaarten; ze heeft al naar verschillende personen geschreven, alleen ze heeft geen postzegels; ze kan fietsen, ze was er overgelukkig mee…&nbsp;

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeland

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Brief van Elteka Breslauer aan Tony vanuit Amsterdam

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Briefkaart van A. Coelingh-Barnstijn aan Sientje Barnstijn-van den Berg vanuit Rotterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 205 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Elias, Fanny Caroline geb. 05-05-64 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 205 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Elias, Fanny Caroline geb. 05-05-64 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Fanny Caroline Elias

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-22

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-22

Recept voor E. Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Brief van A. Teixeira de Mattos aan Rechtsanwalt P.J. Schumacher

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; de schrijfster heeft geen oproep ontvangen. Ze denkt dat iemand haar heeft geholpen. Om haar heen moeten mensen weg. Het is de grote razzia van eind mei 1943. Zelf helpt ze iemand met pakken die niemand meer om zich heen heeft.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; de schrijfster heeft geen oproep ontvangen. Ze denkt dat iemand haar heeft geholpen. Om haar heen moeten mensen weg. Het is de grote razzia van eind mei 1943. Zelf helpt ze iemand met pakken die niemand meer om zich heen heeft.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Afrekening Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade- Uitkeringen te Amsterdam Datum: 1962-01-26&nbsp; Afrekening ten behoeve van: Leeraar-de Groot, Sarah

Afrekening Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade- Uitkeringen te Amsterdam Datum: 1962-01-26&nbsp; Afrekening ten behoeve van: Leeraar-de Groot, Sarah

Afrekening Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade- Uitkeringen

Bevrijding van het kamp door Canadezen. Kampbewoners die bevrijd zijn klimmen op een Canadese pantserwagen.&nbsp;De vrouw die naar de camera kijkt is Betsy de Groot. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12

Bevrijding van het kamp door Canadezen. Kampbewoners die bevrijd zijn klimmen op een Canadese pantserwagen.&nbsp;De vrouw die naar de camera kijkt is Betsy de Groot. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12

Foto van de bevrijding van kamp Westerbork door Canadezen bij de ingang van het kamp

Verslag/schoolrapport&nbsp; Van: C. de Vries, leerling der openbare lagere school, genaamd Joodsche school v. G.L.O. te Amsterdam Schooljaar 1941 - 1942

Verslag/schoolrapport&nbsp; Van: C. de Vries, leerling der openbare lagere school, genaamd Joodsche school v. G.L.O. te Amsterdam Schooljaar 1941 - 1942

Schoolrapport van C. de Vries

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen in Theresienstadt van Simon Magnus

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: namenlijst van 3 pelotons bewakingspersoneel en hun commandanten; administratief- en keukenpersoneel; foerier.&nbsp;

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: namenlijst van 3 pelotons bewakingspersoneel en hun commandanten; administratief- en keukenpersoneel; foerier.&nbsp;

Lijst met namen van bewakingspersoneel in het Interneringskamp Westerbork

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Briefkaart van Leopold Gerzon aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, Mevr.( echtg. van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 en 1942-08-13 Onderwerp: Situatie thuis. Pogingen om via de (katholieke) kerk Asser uit Westerbork te krijgen. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork).&nbsp;De familie probeert onder andere kampcommandant Deppner te bereiken. Blz.: 2 Bijbehorende enveloppe: 8515-05-1

Van: Visser, Mevr.( echtg. van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 en 1942-08-13 Onderwerp: Situatie thuis. Pogingen om via de (katholieke) kerk Asser uit Westerbork te krijgen. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork).&nbsp;De familie probeert onder andere kampcommandant Deppner te bereiken. Blz.: 2 Bijbehorende enveloppe: 8515-05-1

Brief van mevrouw Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Revisie elektrische installatie, opschriften sectiekasten met overzicht van alle baraknummers Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27

Revisie elektrische installatie, opschriften sectiekasten met overzicht van alle baraknummers Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27

Plattegrond van de elektrische installatie in het woonoord Schattenberg

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Willem Alexander van Dam.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Willem Alexander van Dam.

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: order/bevel over (lees)boeken, uitgezonderd barak 81B (vrouwen).

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: order/bevel over (lees)boeken, uitgezonderd barak 81B (vrouwen).

Notitie voor een order/bevel over (lees)boeken in het Interneringskamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-08 Onderwerp: illegale brief; al een tijd niets gehoord; zou de post niet overkomen, de censuur is heel streng; zorg dat de brief leesbaar is en schrijf niets over politieke gebeurtenissen; papieren uit Luxemburg nog steeds niet aangekomen; voor de tweede maal ingeënt tegen tyfus, moet nog een keer deze behandeling ondergaan; behoefte aan schermesjes; werkkring is niet onaangenaam, eigen baas, maar hij blijft gevangen…; over kost en behandeling niet te klagen; over politieke gebeurtenissen doen in Westerbork allerlei verhalen de ronde, niets is echter serieus te nemen; Witjas en kennis was laatst in Amsterdam, zakenreis; Henri vermoed dat er post wordt achtergehouden…

Van: Fuldauer, Henri Aan: familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-08 Onderwerp: illegale brief; al een tijd niets gehoord; zou de post niet overkomen, de censuur is heel streng; zorg dat de brief leesbaar is en schrijf niets over politieke gebeurtenissen; papieren uit Luxemburg nog steeds niet aangekomen; voor de tweede maal ingeënt tegen tyfus, moet nog een keer deze behandeling ondergaan; behoefte aan schermesjes; werkkring is niet onaangenaam, eigen baas, maar hij blijft gevangen…; over kost en behandeling niet te klagen; over politieke gebeurtenissen doen in Westerbork allerlei verhalen de ronde, niets is echter serieus te nemen; Witjas en kennis was laatst in Amsterdam, zakenreis; Henri vermoed dat er post wordt achtergehouden…

Brief van Henri Fuldauer aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-23 Onderwerp: Inschrijving op lijst van Palestina veteranen

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-23 Onderwerp: Inschrijving op lijst van Palestina veteranen

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake inschrijving op de Palestinalijst

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: over het schoolrapport en een uitvoering op school; moeder kon niet tot het einde blijven; zie je Eddy nog wel?…&nbsp;

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: over het schoolrapport en een uitvoering op school; moeder kon niet tot het einde blijven; zie je Eddy nog wel?…&nbsp;

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja

Personen