In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-09-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket met Pilzen (paddenstoelen) binnengekomen. Alles was bedorven en kon worden weggegooid. Ook maar geen groenten meer toesturen. Alleen nog uien.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-09-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket met Pilzen (paddenstoelen) binnengekomen. Alles was bedorven en kon worden weggegooid. Ook maar geen groenten meer toesturen. Alleen nog uien.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Pagina. Pagina. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie (Cabaret)'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. 'Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern, ich zwitschere trotzdem' (idem aan 2600-3).

Pagina. Pagina. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie (Cabaret)'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. 'Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern, ich zwitschere trotzdem' (idem aan 2600-3).

Illustratie uit het revueboek Humor und Melodie

ABC geschreven door H.C. Cohen-de Haaff in Bergen-Belsen voor haar lieve man Nathan. &nbsp;

ABC geschreven door H.C. Cohen-de Haaff in Bergen-Belsen voor haar lieve man Nathan. &nbsp;

Gedicht/ABC over het kampleven in Bergen-Belsen

Van: Reumerden, Henny, van Aan: Hack, L.E.M Datum: 1943-07-31 Plaats: Scheveningen Onderwerp: ik heb zojuist een brief uit Westerbork gekregen met het droevige nieuws dat Chaja en Rose van Leeuwen op transport zijn gesteld naar het Oosten. Het verplegend personeel moest sterk worden ingekrompen… Ze zijn per goederentrein naar Bremen gegaan en zouden vandaar per schip naar Riga gaan… De brief is geschreven door een jongen met de naam Jacobson (een jongen die de schrijfster en Chaja van gym kenden). De beide zussen zijn een steun voor elkaar. Wat zal er met de pakketten zijn gebeurd? Verdeeld in Westerbork?

Van: Reumerden, Henny, van Aan: Hack, L.E.M Datum: 1943-07-31 Plaats: Scheveningen Onderwerp: ik heb zojuist een brief uit Westerbork gekregen met het droevige nieuws dat Chaja en Rose van Leeuwen op transport zijn gesteld naar het Oosten. Het verplegend personeel moest sterk worden ingekrompen… Ze zijn per goederentrein naar Bremen gegaan en zouden vandaar per schip naar Riga gaan… De brief is geschreven door een jongen met de naam Jacobson (een jongen die de schrijfster en Chaja van gym kenden). De beide zussen zijn een steun voor elkaar. Wat zal er met de pakketten zijn gebeurd? Verdeeld in Westerbork?

Brief van Henny van Reumerden aan L.E.M. Hack vanuit Scheveningen

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart van M. Meijer-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia (door een vriendin) Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-07-14 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: Fia mag niet schrijven. Een vriendin heeft het overgenomen. Fia heeft roodvonk. Pakketje, jurk en schoenen zijn ontvangen. Van Greet en Mieltje heeft ze niets gehoord. Ze hoopt dat zij nog in Westerbork zijn. Fia ligt voorlopig in barak 29A.

Van: Jacobi, Fia (door een vriendin) Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-07-14 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: Fia mag niet schrijven. Een vriendin heeft het overgenomen. Fia heeft roodvonk. Pakketje, jurk en schoenen zijn ontvangen. Van Greet en Mieltje heeft ze niets gehoord. Ze hoopt dat zij nog in Westerbork zijn. Fia ligt voorlopig in barak 29A.

Brief van Fia Jacobi (geschreven door een vriendin) aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Arbeidskaart Lager Westerbork Van: Rosalie de Jong-Casseres Datum: 1943-10-03

Arbeidskaart Lager Westerbork Van: Rosalie de Jong-Casseres Datum: 1943-10-03

Arbeitskarte van Rosalie de Jong-Casseres

Van: Dop, zuster Aan: van Bergen, Chaja (Agatha) Plaats: Yerseke Datum: 1947-03-10 Onderwerp: gedacht aan de verjaardag van Chaja; hartelijke gelukwensen , ook de rest van de familie; koop voor het geld een boek of een plaat voor je kamer; door de koude was ze niet naar de stad geweest en in Yerseke is niet zoveel te koop; langer winter, geschaatst?; nog steeds weinig kinderen in het kindertehuis; het wordt waarschijnlijk een tehuis voor kinderen voor heel Zeeland; …

Van: Dop, zuster Aan: van Bergen, Chaja (Agatha) Plaats: Yerseke Datum: 1947-03-10 Onderwerp: gedacht aan de verjaardag van Chaja; hartelijke gelukwensen , ook de rest van de familie; koop voor het geld een boek of een plaat voor je kamer; door de koude was ze niet naar de stad geweest en in Yerseke is niet zoveel te koop; langer winter, geschaatst?; nog steeds weinig kinderen in het kindertehuis; het wordt waarschijnlijk een tehuis voor kinderen voor heel Zeeland; …

Brief van zuster Dop aan Chaja van Bergen vanuit Yerseke