In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Heymans van Amstel, B (geschreven door zijn vader Herman, arts in het ziekenhuis) Aan: Fam. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: omstandigheden

Van: Heymans van Amstel, B (geschreven door zijn vader Herman, arts in het ziekenhuis) Aan: Fam. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: omstandigheden

Brief van de familie Heijmans van Amstel aan familie de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: brief van vader aan Siegfried; weinig hoop op een langer verblijf in kamp Westerbork van de geliefde vier personen; morgen zal er een (dubbel) transport gaan; pakketten toegestuurd…

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: brief van vader aan Siegfried; weinig hoop op een langer verblijf in kamp Westerbork van de geliefde vier personen; morgen zal er een (dubbel) transport gaan; pakketten toegestuurd…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: ‘Ons Belang’&nbsp; Aan: Bloemhard, H.J. Plaats: Assen Datum: 22-03-1951 Onderwerp: brandpolis afgesloten voor de woning van de familie Bloemhard in Hoogezand, Tasmanstraat 18. Het gezin kwam hier terecht na hun vertrek uit kamp Schattenberg.

Van: ‘Ons Belang’&nbsp; Aan: Bloemhard, H.J. Plaats: Assen Datum: 22-03-1951 Onderwerp: brandpolis afgesloten voor de woning van de familie Bloemhard in Hoogezand, Tasmanstraat 18. Het gezin kwam hier terecht na hun vertrek uit kamp Schattenberg.

Bewijs/Brand-Polis ter waarde van 5000 gulden

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Wijhe Datum: 1941-09-23 Onderwerp: belevenissen

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Wijhe Datum: 1941-09-23 Onderwerp: belevenissen

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Wijhe

Kaart van overlijden van Jules Palache met de namen van zijn familie

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 338 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Beer, de, Fronica geb. 16-05-83 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 338 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Beer, de, Fronica geb. 16-05-83 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Fronica de Beer

Mededeling&nbsp; Datum: oktober 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Vertaling van inv.nr. 4829-10

Mededeling&nbsp; Datum: oktober 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Vertaling van inv.nr. 4829-10

Mededeling aan kampgevangenen die kinderverlamming hebben gehad zich te melden

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Niet-Joodse arbeiders en kampgevangenen betrokken bij de uitbreiding van het kamp

Drie dubbele arbeiders/personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiders/personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de dubbele woningen voor het personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Leeraar-de Groot, S., Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-12-14&nbsp; Onderwerp: Informatie over familieleden. Het betreft Emile Leeraar en Marianne Suzanne Leeraar, Wolf de Groot en Schoontje de Groot-Krant, Samuel Wolf. Leon Leeraar en Marianne Leeraar-Schaap

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Leeraar-de Groot, S., Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-12-14&nbsp; Onderwerp: Informatie over familieleden. Het betreft Emile Leeraar en Marianne Suzanne Leeraar, Wolf de Groot en Schoontje de Groot-Krant, Samuel Wolf. Leon Leeraar en Marianne Leeraar-Schaap

Brief van het Ned. Roode Kruis met familie informatie

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Plattegrond van de situatie in het woonoord Schattenberg in 1965

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-10 Onderwerp: Henri is gezond; ontbrekende papieren uit Luxemburg nog niet ontvangen; stuur gauw weer een kaartje…

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-10 Onderwerp: Henri is gezond; ontbrekende papieren uit Luxemburg nog niet ontvangen; stuur gauw weer een kaartje…

Briefkaart van Henri Fuldauer aan L.J. Espinosa vanuit kamp Westerbork

Personen