We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Aan: Muller, Israel Levie Plaats: Meppel Datum: 1944-03-14 Onderwerp: verplicht werken als gemengd-gehuwde op het vliegveld Havelte.

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Aan: Muller, Israel Levie Plaats: Meppel Datum: 1944-03-14 Onderwerp: verplicht werken als gemengd-gehuwde op het vliegveld Havelte.

Oproep voor Israel Levie Muller om zich te melden in het Joodse werkkamp te Havelte

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor ontroerende goederen en hypotheken, kleur roze

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor ontroerende goederen en hypotheken, kleur roze

Formulier gebruikt door Lippmann-Rosenthal

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket in dank ontvangen.

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Brief van Abraham Polak aan zijn zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-07-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-07-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank

Medewerkers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940.

Medewerkers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940.

Het administratiegebouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina heeft Ruth Wolff een versje geschreven. Datum: 1942-04-21 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina heeft Ruth Wolff een versje geschreven. Datum: 1942-04-21 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Gedicht

Van: Sachs, Engeltje en Joseph Aan: lieve allen Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-09-11 Onderwerp: ze gaan beide op transport, eerst naar Westerbork en dan naar niemandsland; Joseph gaat vrijwillig mee; hoewel Engeltje dit niet heeft gewild; ze gaan alleen met de kleren die ze aan hebben, niet eens een mantel; in Vught liep Engeltje met een streepjesjurk; erger dan in Vught kan het niet worden, het enige voordeel is dat ze in Nederland zit; pakjes en brieven kon ontvangen; met de gedachte weg dat hun vrienden hun niet vergeten hebben; Engeltje is zenuwachtig…' ze hoopt dat het warme eten daar beter is; van de vijf maanden in Vught heeft ze minstens 4 maanden geen warm eten gehad; hun eigen kleding is verdwenen; vanaf Westerbork in veewagons verder; ze had zich voorgenomen voor en raam te gaan zitten, maar daar komt nu niets van in….

Van: Sachs, Engeltje en Joseph Aan: lieve allen Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-09-11 Onderwerp: ze gaan beide op transport, eerst naar Westerbork en dan naar niemandsland; Joseph gaat vrijwillig mee; hoewel Engeltje dit niet heeft gewild; ze gaan alleen met de kleren die ze aan hebben, niet eens een mantel; in Vught liep Engeltje met een streepjesjurk; erger dan in Vught kan het niet worden, het enige voordeel is dat ze in Nederland zit; pakjes en brieven kon ontvangen; met de gedachte weg dat hun vrienden hun niet vergeten hebben; Engeltje is zenuwachtig…' ze hoopt dat het warme eten daar beter is; van de vijf maanden in Vught heeft ze minstens 4 maanden geen warm eten gehad; hun eigen kleding is verdwenen; vanaf Westerbork in veewagons verder; ze had zich voorgenomen voor en raam te gaan zitten, maar daar komt nu niets van in….

Brief van Engeltje en Joseph Sachs vanuit kamp Vught

Van: Barend, Margaretha&nbsp; Aan: Barend, L.&nbsp; Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Onderwerp: Over ontvangen brief; de gesteldheid van anderen; een ontvangen pakketje, een ontvangen postwissel, waar sla en radijs voor kopen. Ze heeft ook behoefte aan zomerjurken…

Van: Barend, Margaretha&nbsp; Aan: Barend, L.&nbsp; Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Onderwerp: Over ontvangen brief; de gesteldheid van anderen; een ontvangen pakketje, een ontvangen postwissel, waar sla en radijs voor kopen. Ze heeft ook behoefte aan zomerjurken…

Brief van Margaretha Barend aan L. Barend vanuit kamp Vught

Verzoek Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Zwitserland Datum: 1945-02-04 Onderwerp: ze is met een transport naar Zwitserland vertrokken en wordt verzocht zich vandaag met haar bagage naar de verzamelplaats Langestrasse 3 te begeven.

Verzoek Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Zwitserland Datum: 1945-02-04 Onderwerp: ze is met een transport naar Zwitserland vertrokken en wordt verzocht zich vandaag met haar bagage naar de verzamelplaats Langestrasse 3 te begeven.

Verzoek aan Henriëtte Polak zich met bagage te melden voor vertrek naar Zwitserland

Proclamatie van koningin Wilhelmina in verband met de bevrijding van Nederland.

Proclamatie van koningin Wilhelmina in verband met de bevrijding van Nederland.

Proclamatie van koningin Wilhelmina in verband met de bevrijding van Nederland

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Onderwerp: Transporten naar Palestina, keuze Palestina- of Barneveldlijst.

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Onderwerp: Transporten naar Palestina, keuze Palestina- of Barneveldlijst.

Brief van het Rode Kruis aan Hans Schrijver over Palestina transporten en keuze van beschermde lijsten

Van: Het Nederlands Beheerinstituut&nbsp; Aan: Verduin, S. Mej.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1950-09-27&nbsp; Onderwerp: opheffing van bewindvoering, omdat het vermogen nihil is

Van: Het Nederlands Beheerinstituut&nbsp; Aan: Verduin, S. Mej.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1950-09-27&nbsp; Onderwerp: opheffing van bewindvoering, omdat het vermogen nihil is

Brief van het Nederlands Beheerinstituut aan Sophia Verduin

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Plattegrond van het woonoord Schattenberg

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portret van Erna Asch-Rosenthal

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Van: Mr. van Proosdij, A.C.G. Aan: Fuldauer-Koob, M. en mevrouw Espinosa-Fuldauer, L.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-18 Onderwerp: toegestuurd doorslagen van brieven die aan de Rijksinspectie en de heer Fuldauer zijn gestuurd.

Van: Mr. van Proosdij, A.C.G. Aan: Fuldauer-Koob, M. en mevrouw Espinosa-Fuldauer, L.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-18 Onderwerp: toegestuurd doorslagen van brieven die aan de Rijksinspectie en de heer Fuldauer zijn gestuurd.

Brief van Mr. A.C.G. van Proosdij aan mevrouw M. Fuldauer-Koob en mevrouw L.J. Espinosa-Fuldauer vanuit Amsterdam

Personen