We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Entmes Het entmes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer. &nbsp;

Entmes Het entmes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer. &nbsp;

Het entmes van Lothar Leyser

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Bulletin nummer 33 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-08 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij is sinds 25 februari in Buchenwald; hij is gezond en het gaat goed; he doet hem goed dat zijn zoon Eddy goed opgroeit; hij feliciteert Chaja voor haar 7de verjaardag…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-03-08 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; hij is sinds 25 februari in Buchenwald; hij is gezond en het gaat goed; he doet hem goed dat zijn zoon Eddy goed opgroeit; hij feliciteert Chaja voor haar 7de verjaardag…

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk-v.d. Bergh, H.E. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland.

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk-v.d. Bergh, H.E. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland.

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland

Van: Magnus, Leon Aan: Familie (in Engeland) Datum: 1945-07-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bezoek van een Amerikaanse soldaat (op verzoek van Joe Eaton) aan de familie Magnus, ook een zoektocht naar de ouders van Eaton. Leon verklaart in de brief dat Eatons moeder op 20 juli 1943 is doorgestuurd vanuit kamp Westerbork. Verder schrijft hij over Theresienstadt.

Van: Magnus, Leon Aan: Familie (in Engeland) Datum: 1945-07-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bezoek van een Amerikaanse soldaat (op verzoek van Joe Eaton) aan de familie Magnus, ook een zoektocht naar de ouders van Eaton. Leon verklaart in de brief dat Eatons moeder op 20 juli 1943 is doorgestuurd vanuit kamp Westerbork. Verder schrijft hij over Theresienstadt.

Brief van Leon Magnus naar familie in Engeland vanuit Amsterdam

Lager Westerbork Merkblad&nbsp; Vermeld staan een aantal gedragslijnen; gehoorzaamheidsplicht; spertijd; bagage; post; sociale voorzorg (Fursorge); geld.

Lager Westerbork Merkblad&nbsp; Vermeld staan een aantal gedragslijnen; gehoorzaamheidsplicht; spertijd; bagage; post; sociale voorzorg (Fursorge); geld.

Bekendmaking van allerlei gedrags- en richtlijnen in kamp Westerbork

&nbsp;Loe (Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-05 Onderwerp: omstandigheden en gang van zaken in het kamp; sporten (handbal); eten; kantine (van alles te koop); kleding. Karel is ordonnans. Hij heeft een overall en een paar klompen. Met de kleren die opgestuurd zijn is hij zo zuinig mogelijk; Harry (Kahn) is een paar weken ziek geweest. Met de twee Freddy's (Benjamin en ?) gaat het goed; &nbsp;Leo (Jacob Leo) en Hansje (Hartog) vinden het fijn. &nbsp;

&nbsp;Loe (Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-05 Onderwerp: omstandigheden en gang van zaken in het kamp; sporten (handbal); eten; kantine (van alles te koop); kleding. Karel is ordonnans. Hij heeft een overall en een paar klompen. Met de kleren die opgestuurd zijn is hij zo zuinig mogelijk; Harry (Kahn) is een paar weken ziek geweest. Met de twee Freddy's (Benjamin en ?) gaat het goed; &nbsp;Leo (Jacob Leo) en Hansje (Hartog) vinden het fijn. &nbsp;

Brief van Karel Jacobs aan E. Edelstein vanuit kamp Westerbork

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Brief van Dora Pinto aan familie vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 225&nbsp; Datum: 1942-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkpauze voor Kerstmis, uitgezonderd de Strafcompagnie, het ketelhuis en de Centrale Keuken.

Lagerbefehl No. 225&nbsp; Datum: 1942-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkpauze voor Kerstmis, uitgezonderd de Strafcompagnie, het ketelhuis en de Centrale Keuken.

Lagerbefehl No. 225

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging brievenhanger 'Biha'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging brievenhanger 'Biha'.

Calculatie voor het vervaardigen van een brievenhanger in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Biha'

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Overall van een politieke gevangene

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Tandarts

Diëtiek

Orthopedische instrumentenmakerij

Medisch laboratorium

Pedicure

Apotheek

Kinderafdeling

Polikiniek

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Een armband gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst

Betreft enveloppe van brief 9331-03. 'Aan onze lieve dochters van hun liefhebbende ouders', met lakstempel 'HH', de initialen van Henry Hijman

Betreft enveloppe van brief 9331-03. 'Aan onze lieve dochters van hun liefhebbende ouders', met lakstempel 'HH', de initialen van Henry Hijman

Enveloppe behorende bij de afscheidsbrief van Henry en Mimi Hijman

Lagerbefehl van de kampcommandant van Westerbork aan Maud Kl. Grietje Hedeman, waarin wordt bekendgemaakt dat zij wegens de overeenkomst tussen de Rijkscommissaris en afgevaardigden van de evangelische kerk niet naar het Oosten wordt gedeporteerd, 22 juni 1943.

Lagerbefehl aan Maud Kl. Grietje Hedeman

Oproep Oproep voor: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-11 Moet zich melden voor Arbeitsantritt.

Oproep Oproep voor: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-11 Moet zich melden voor Arbeitsantritt.

Oproep voor Arbeitsantritt van Sigbert Gerzon in Theresienstadt

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van de voorkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Van: de Generaal-Majoor Inspecteur Aan: Muller, J. Plaats: Den Haag Datum: 1915-05-04 Onderwerp: ongeschikt verklaard voor militaire dienst en om nog langer deel uit te maken van het bataljon Landweer Infanterie.

Van: de Generaal-Majoor Inspecteur Aan: Muller, J. Plaats: Den Haag Datum: 1915-05-04 Onderwerp: ongeschikt verklaard voor militaire dienst en om nog langer deel uit te maken van het bataljon Landweer Infanterie.

Brief van de Generaal-Majoor Inspecteur aan J. Muller vanuit Den Haag

Personen