In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ziekmeldingen en werkverloven. Ter bevordering van een grotere arbeidsprestatie.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ziekmeldingen en werkverloven. Ter bevordering van een grotere arbeidsprestatie.

Mededeling over ziekmeldingen en werkverloven

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: Levit, M. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: over het lot van &nbsp;Rachel H. Dresden-Levit.

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: Levit, M. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: over het lot van &nbsp;Rachel H. Dresden-Levit.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Rachel H. Dresden-Levit

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Lijst van Stichting Toezicht Politieke Delinquenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-30&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding en schoeisel, bijna alle Joden uit Hoogeveen zijn al doorgestuurd. Er zijn nog zes families (niet compleet meer).

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-30&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding en schoeisel, bijna alle Joden uit Hoogeveen zijn al doorgestuurd. Er zijn nog zes families (niet compleet meer).

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Transport Transport. Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Een OD' er staat op de voorgrond Twee mannen dragen een stofbril

Transport Transport. Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Een OD' er staat op de voorgrond Twee mannen dragen een stofbril

Kampgevangenen bij een deportatietrein

Kampgeld Theresienstadt 10 Kronen

Kampgeld Theresienstadt 10 kronen

Schouwburg/Synagoge&nbsp; De Schouwburg/Synagoge in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1941.

Schouwburg/Synagoge&nbsp; De Schouwburg/Synagoge in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1941.

van de synagoge/schouwburg in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verklaring van de kampcommandant Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: Henriëtte Polak wordt op grond van afspraken die zijn gemaakt tussen de rijkscommissaris en vertegenwoordigers van de evangelische kerk niet naar het oosten gedeporteerd.

Verklaring van de kampcommandant Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: Henriëtte Polak wordt op grond van afspraken die zijn gemaakt tussen de rijkscommissaris en vertegenwoordigers van de evangelische kerk niet naar het oosten gedeporteerd.

Verklaring dat Henriëtte Polak niet naar het Oosten zal worden gedeporteerd

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

SS'ers en kampgevangenen op het perron bij een vertrekkende trein

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-12-09 Onderwerp: betreft het overlijden van Nathan Hilversum.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-12-09 Onderwerp: betreft het overlijden van Nathan Hilversum.

Uittreksel uit het regsister van het overlijden Nathan Hilversum

Personen