We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking over verhuizingen in het kamp

Oproep Oproep van den Höheren S.S. und Polizeiführer. Aan de bevolking van Amsterdam, verbod om te staken. Als gevolg van de gebeurtenissen op 25 en 26 februari 1941 (Februaristaking)

Oproep Oproep van den Höheren S.S. und Polizeiführer. Aan de bevolking van Amsterdam, verbod om te staken. Als gevolg van de gebeurtenissen op 25 en 26 februari 1941 (Februaristaking)

Oproep tot verbod te staken door den Höheren S.S. und Polizeiführer

Verklaring Datum: 1942-09-15 Ondergetekenden, predikant en ouderling, verklaren dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan van haar geloof, is gedoopt en als lid is ingeschreven bij de Gereformeerde Kerk (hersteld verband) te Amsterdam-Zuid.

Verklaring Datum: 1942-09-15 Ondergetekenden, predikant en ouderling, verklaren dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan van haar geloof, is gedoopt en als lid is ingeschreven bij de Gereformeerde Kerk (hersteld verband) te Amsterdam-Zuid.

Verklaring dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan en lid is van de Gereformeerde Kerk

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje echtgenote van Kruimink

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje echtgenote van Kruimink

Distributiestamkaart van Saartje van Dam

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-27 Onderwerp: de schrijfster wil graag op visite komen bij Estella in Amsterdam.

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-27 Onderwerp: de schrijfster wil graag op visite komen bij Estella in Amsterdam.

Briefkaart van mevrouw Buiten aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Smit-Verkruisen, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Smit-Verkruisen, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Briefkaart van Florence Gezang-Goudeket aan A. Smit-Verkruisen vanuit kamp Westerbork en de trein

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 340 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Lehmann, Helene Sara geb. 30-05-60 overleden te Westerbork op&nbsp; 03-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 340 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Lehmann, Helene Sara geb. 30-05-60 overleden te Westerbork op&nbsp; 03-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Helene Sara Lehmann

Van: Boas-Snuijff, J. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: de secretaris-generaal van het departement Binnenlandse zaken heeft mevrouw Boas-Snuijff medegedeeld dat zij door de Beauftragte für die Stadt Amsterdam is voorgedragen voor plaatsing te Barneveld. Mr. Hirsch zal ook voor Salomon en Seraphina zijn best doen.

Van: Boas-Snuijff, J. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: de secretaris-generaal van het departement Binnenlandse zaken heeft mevrouw Boas-Snuijff medegedeeld dat zij door de Beauftragte für die Stadt Amsterdam is voorgedragen voor plaatsing te Barneveld. Mr. Hirsch zal ook voor Salomon en Seraphina zijn best doen.

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins vanuit Amsterdam over plaatsing op de Barneveld-lijst

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie, Corrie, Jo en kinderen Datum: 1943-01-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verschillende brieven ontvangen. 'Aan alles went men op den duur, ook aan dit miserabele leven'. Louis is weer aan het werk. Mogelijk moet hij voor zijn keel naar het ziekenhuis in Groningen. Het hoofd van het ziekenhuis moet daarover beslissen. Nu heeft Louis weer een ontstoken oog. Het is uitgesloten dat je in het kamp gezond blijft. De kinderen bevinden zich nog in het ziekenhuis. Selly wil niet eten. Ze is zo mager als brandhout. Je zal haar niet meer herkennen. Ze is in zes weken een heel ander kind geworden. Ze is Louis en mij helemaal vergeten’, versuft en slap ziet ze eruit.' De schrijfster is weer zo goed als beter. Ze schrijft over het dagelijkse eten. Ze behoren tot de gelukkige mensen die nog iets toegestuurd krijgen. Ze hebben zelf behoefte aan lucifers, batterijen, pantalons, vouwstoeltjes, speelgoed voor de kinderen (prentenboeken en kleurboeken), een thee- en koffiepot, een tafelkleed. Als je langer blijft, heb je van alles nodig, wat je thuis ook had… Ze hebben kans dat ze een huisje voor zichzelf krijgen (een kamertje met enige bedden en centrale verwarming). Moeders met kleine kinderen zouden hiervoor in aanmerking komen. Het is in elk geval beter dan een grote barak. Louis moet dan wel op een grote barak blijven, want mannen en vrouwen mogen niet samen slapen. Om tien uur 's avonds moeten de mannen de vrouwenzaal verlaten… Er komt hier dagelijks Arisch bezoek (na aanvraag). In de meeste gevallen wordt het ingewilligd. Zojuist ontving Louis op zijn barak 85 een brief. Doordat er geen baraknummer opstond is de brief lang onderweg geweest. Bij het verkrijgen van een kamertje heeft de schrijfster een kookplaat nodig.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie, Corrie, Jo en kinderen Datum: 1943-01-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verschillende brieven ontvangen. 'Aan alles went men op den duur, ook aan dit miserabele leven'. Louis is weer aan het werk. Mogelijk moet hij voor zijn keel naar het ziekenhuis in Groningen. Het hoofd van het ziekenhuis moet daarover beslissen. Nu heeft Louis weer een ontstoken oog. Het is uitgesloten dat je in het kamp gezond blijft. De kinderen bevinden zich nog in het ziekenhuis. Selly wil niet eten. Ze is zo mager als brandhout. Je zal haar niet meer herkennen. Ze is in zes weken een heel ander kind geworden. Ze is Louis en mij helemaal vergeten’, versuft en slap ziet ze eruit.' De schrijfster is weer zo goed als beter. Ze schrijft over het dagelijkse eten. Ze behoren tot de gelukkige mensen die nog iets toegestuurd krijgen. Ze hebben zelf behoefte aan lucifers, batterijen, pantalons, vouwstoeltjes, speelgoed voor de kinderen (prentenboeken en kleurboeken), een thee- en koffiepot, een tafelkleed. Als je langer blijft, heb je van alles nodig, wat je thuis ook had… Ze hebben kans dat ze een huisje voor zichzelf krijgen (een kamertje met enige bedden en centrale verwarming). Moeders met kleine kinderen zouden hiervoor in aanmerking komen. Het is in elk geval beter dan een grote barak. Louis moet dan wel op een grote barak blijven, want mannen en vrouwen mogen niet samen slapen. Om tien uur 's avonds moeten de mannen de vrouwenzaal verlaten… Er komt hier dagelijks Arisch bezoek (na aanvraag). In de meeste gevallen wordt het ingewilligd. Zojuist ontving Louis op zijn barak 85 een brief. Doordat er geen baraknummer opstond is de brief lang onderweg geweest. Bij het verkrijgen van een kamertje heeft de schrijfster een kookplaat nodig.

Brief van Rosette Stranders-de Hartog aan de familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. en Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: Mirjam werkt veel en heeft daardoor weinig vrije tijd. Dat is goed want zo komt ze niet tot denken.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. en Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: Mirjam werkt veel en heeft daardoor weinig vrije tijd. Dat is goed want zo komt ze niet tot denken.&nbsp;

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan E. Meijer en H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1953-07-13

Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1953-07-13

Plattegrond van de Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis

Lagerbefehl No. 57&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: groepen verandering; afscheiden van een gedeelte van het industrie terrein.

Lagerbefehl No. 57&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: groepen verandering; afscheiden van een gedeelte van het industrie terrein.

Lagerbefehl No. 57

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Plattegrond van de verbouwing van de barakken van het type A

Foto van het gezin de Vries-Schellevis. Suzanne staat links.

Foto van het gezin de Vries-Schellevis. Suzanne staat links.

Foto van het gezin de Vries-Schellevis

Van: Harry Aan: Lierens, H., familie Plaats: Staphorst Datum: 1942 Onderwerp: groet van Harry.

Van: Harry Aan: Lierens, H., familie Plaats: Staphorst Datum: 1942 Onderwerp: groet van Harry.

Ansichtkaart van Harry aan de familie H. Lierens vanuit een Joods werkkamp in Staphorst

Aan: Friedheim, F. Th., Westerbork, kamp Geboren: 1882-06-29 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket, met op de achterkant beschreven de inhoud.

Aan: Friedheim, F. Th., Westerbork, kamp Geboren: 1882-06-29 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket, met op de achterkant beschreven de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Aanvraaglijsten voor klompen en werkkleding.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Aanvraaglijsten voor klompen en werkkleding.

Mededeling over aanvraaglijsten voor klompen en werkkleding

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van dienstwoningen voor personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: Mevrouw Boas-Snuijff schrijft dat ze op het kantoor van haar zoon Salomon is geweest om fotokopieën van diens Palestinaverklaring te regelen. Salomons chef is bereid om duplicaten op te sturen. &nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: Mevrouw Boas-Snuijff schrijft dat ze op het kantoor van haar zoon Salomon is geweest om fotokopieën van diens Palestinaverklaring te regelen. Salomons chef is bereid om duplicaten op te sturen. &nbsp;

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins, regelen duplicaten Palestinaverklaring

Een SS'er in een dienstwoning.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; De foto is gemaakt door Werner Rudolf Breslauer.

Een SS'er in een dienstwoning.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; De foto is gemaakt door Werner Rudolf Breslauer.

SS'er in een dienstwoning in kamp Westerbork

Legitimatiebewijs Van: Tauber, Fritz Israel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18 Op achterzijde staat de aantekening 'bed 238'

Legitimatiebewijs Van: Tauber, Fritz Israel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18 Op achterzijde staat de aantekening 'bed 238'

Bewijs van legitimatie van Frits Tauber in kamp Westerbork

Foto van Salomon Schellevis

Woensdag 17 Maart 1943. ( potlood zijlijn: ‘jood uit Lager ontvlucht) Opperwachtmeester de Jong,van het Lager Westerbork,geeft telefonisch kennis dat hedenmorgen sinds 4 uur uit het Lager vermist wordt de jood Eduard van de Rhoer,geb. te Meppel 17 Juli 1908,Nederlander,ongehuwd,Textielagent,voorheen wonende te Meppel,Stationsstraat 6.Van de Rhoer moest hedenmorgen op transport en heeft gebruik makende van de mist de beenen genomen.Hij verbleef sinds 18 Augustus 1942 in het Lager.Signalement: lang 1.65 á 1.70,gezet postuur,rond gezicht,bleeke gelaatskleur,blond haar,eenigszins kaalhoofdig zonder baard of knevel.Kleeding onbekend.Spreekt beschaafd Nederlandsch en vloeiend Duitsch.Hij is niet in het bezit van een persoonsbewijs.Aanhouding en voorgeleiding wordt verzocht. ( de Kruijff) ( bron: archief gem.pol.assen)

Van: Heertje, J. Aan: de kampcommandant interneringskamp Westerbork, Plaats: Apeldoorn Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een vleessnijmachine (er zijn genoeg NSB'er die eigenaar zijn van een slagerswinkel, voor het geval dat de snijmachine nog hard nodig is), onder dwang geleverd aan Kamp Westerbork met de toezegging dat in ruil daarvoor dhr. Heertje en zijn vrouw niet op transport gesteld zouden worden. Deze belofte is niet nagekomen. Mogelijk kwam het echtpaar daardoor wel in aanmerking voor transport naar Theresienstadt. Bladzijde 1 t/m 5: correspondentie hierover (bevestiging Erich Pinto). Bladzijde 6: verzoek om teruggave van goudsmidgereedschap, eigendom van L. Slier uit Rotterdam. Van: Slier,&nbsp; Datum: 1945-06-13 De instrumenten werden na zijn vertrek uit kamp Westerbork gebruikt door Edgar Fuld, die later ook uit kamp Westerbork werd gedeporteerd.

Van: Heertje, J. Aan: de kampcommandant interneringskamp Westerbork, Plaats: Apeldoorn Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een vleessnijmachine (er zijn genoeg NSB'er die eigenaar zijn van een slagerswinkel, voor het geval dat de snijmachine nog hard nodig is), onder dwang geleverd aan Kamp Westerbork met de toezegging dat in ruil daarvoor dhr. Heertje en zijn vrouw niet op transport gesteld zouden worden. Deze belofte is niet nagekomen. Mogelijk kwam het echtpaar daardoor wel in aanmerking voor transport naar Theresienstadt. Bladzijde 1 t/m 5: correspondentie hierover (bevestiging Erich Pinto). Bladzijde 6: verzoek om teruggave van goudsmidgereedschap, eigendom van L. Slier uit Rotterdam. Van: Slier,&nbsp; Datum: 1945-06-13 De instrumenten werden na zijn vertrek uit kamp Westerbork gebruikt door Edgar Fuld, die later ook uit kamp Westerbork werd gedeporteerd.

Brief van J. Heertje met het verzoek tot teruggave van een vleesmachine dat onder dwang aan kamp Westerbork is geleverd en een verzoek tot teruggave van goudsmidgereedschappen door Louis Slier

Kampgeld Lager Westerbork Serie BB No. 4212 blauw-bruin 50 cent

Kampgeld Lager Westerbork Serie BB No. 4212 blauw-bruin 50 cent

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Lobstein, Adriaan J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Arbeitskarte, Gruppe DB 2, groep Zuidema.

Van: Lobstein, Adriaan J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Arbeitskarte, Gruppe DB 2, groep Zuidema.

Arbeitskarte van Adriaan J. Lobstein in kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Mededeling over werkkleding uit het hoofdmagazijn

Lintjesstrik met speld (oranje-groen) door Estella van Praag Sigaar-van der Kar gemaakt en door haar zoon Jozef gedragen op de dag van bevrijding in Theresienstadt. &nbsp;

Lintjesstrik met speld (oranje-groen) door Estella van Praag Sigaar-van der Kar gemaakt en door haar zoon Jozef gedragen op de dag van bevrijding in Theresienstadt. &nbsp;

Een lintjesstrik gemaakt in Theresienstadt en gedragen door Jozef van Praag Sigaar

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Verklaring van het Rode kruis over het lot van Jacob Hilversum

Personen