In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van S. Kool-Piller aan Ph. van der Kar vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 388 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Siegheim, Alfred Bernhard geb. 23-05-81 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 388 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Siegheim, Alfred Bernhard geb. 23-05-81 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Alfred Bernhard Siegheim

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-05-13 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portrettekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-05-13 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portrettekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Brief van Dr. Werner Weinberg aan Dr. S. Emmering

Pasfoto. Vergroting van een pasfoto van Jean Arem Plaats en jaar: onbekend

Pasfoto. Vergroting van een pasfoto van Jean Arem Plaats en jaar: onbekend

Jean Arem

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 219 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Korpes, Adolf geb. 17-08-65 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 219 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Korpes, Adolf geb. 17-08-65 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Adolf Korpes

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Brief van Nederlands Rode Kruis aan H.I. Meijer

Van: Velleman, W.&nbsp; Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. Een van zijn dochters heeft waterpokken. Zij hele familie is ondertussen doorgestuurd.

Van: Velleman, W.&nbsp; Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. Een van zijn dochters heeft waterpokken. Zij hele familie is ondertussen doorgestuurd.

Briefkaart van W. Velleman aan de fam. Procee vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 4 Datum: 1943-02-01 Werktijden; vermindering van de kolentoelage; Alter Lagerinsassen; WC-gebruik in grote barakken Blz.: 2

Lagerbefehl No. 4 Datum: 1943-02-01 Werktijden; vermindering van de kolentoelage; Alter Lagerinsassen; WC-gebruik in grote barakken Blz.: 2

Lagerbefehl

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Datum: 1944-06-29 Onderwerp: over wachten op ontslag; verlangen naar buiten Westerbork; reparatie van haar schoenen en die van moeder; Lotte Ruth en Tibor kennen elkaar nu 15 jaar…

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Datum: 1944-06-29 Onderwerp: over wachten op ontslag; verlangen naar buiten Westerbork; reparatie van haar schoenen en die van moeder; Lotte Ruth en Tibor kennen elkaar nu 15 jaar…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 362 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vredenburg, Samuel Juda geb. 24-07-42 overleden te Westerbork op 14-06-1943 op 15-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 362 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vredenburg, Samuel Juda geb. 24-07-42 overleden te Westerbork op 14-06-1943 op 15-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Samuel Juda Vredenburg

Van: Bevollmachtigte Um-organisation Niederl. Polizei Aan: Inspektor der Marechaussee in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1941-12-09 Onderwerp: over bewaking en eventuele versterking ervan door de marechaussee.

Van: Bevollmachtigte Um-organisation Niederl. Polizei Aan: Inspektor der Marechaussee in Den Haag Plaats: Den Haag Datum: 1941-12-09 Onderwerp: over bewaking en eventuele versterking ervan door de marechaussee.

Brief van de vollmachtigte um-organisation Niederl. Polizei aan de Inspektor der Marechaussee in Den Haag

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie An en Pietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: schrijfdag; Joodse Raad; kartotheek Joodse Raad; gemengd gehuwden; pakketten; voedsel en kleding; regelen van zaken betreffende de kinderen van Zomerplaag; omstandigheden

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie An en Pietje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: schrijfdag; Joodse Raad; kartotheek Joodse Raad; gemengd gehuwden; pakketten; voedsel en kleding; regelen van zaken betreffende de kinderen van Zomerplaag; omstandigheden

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Ausweiskarte van S. Schrijver-van Son in kamp Westerbork

Verklaring Judith Hedeman mag heden naar de kantine Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1944-01-05

Verklaring Judith Hedeman mag heden naar de kantine Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1944-01-05

Verklaring voor Judith Hedeman

Boekje over de bezetting van Nederland

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: verzoek om aardappelbonnen; het geld zal door een jongen worden bezorgt…

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: verzoek om aardappelbonnen; het geld zal door een jongen worden bezorgt…

Brief van Jannie en Ies aan de familie Veer

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Tekening op schaal van de Kleederbergplaats in Interneringskamp Westerbork

Tekening uit kamp Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend.&nbsp; Op de tekening staat geschreven: 'Remember Westerbork'.&nbsp; Bedoeld als een aandenken. Eronder staat het volgende geschreven:' Mijn collega's dachten me al kwijt te zijn en gaven me dit mooie aandenken mee.&nbsp; Het grapje ging niet op...&nbsp; De tekening met tekst is gemaakt door Werner Löwenhardt.&nbsp;

Tekening uit kamp Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend.&nbsp; Op de tekening staat geschreven: 'Remember Westerbork'.&nbsp; Bedoeld als een aandenken. Eronder staat het volgende geschreven:' Mijn collega's dachten me al kwijt te zijn en gaven me dit mooie aandenken mee.&nbsp; Het grapje ging niet op...&nbsp; De tekening met tekst is gemaakt door Werner Löwenhardt.&nbsp;

Foto van een tekening met tekst gemaakt in kamp Westerbork

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Mr. Blokland, J.W. (Militair Gezag) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-06-27 Onderwerp: oneervol ontslag van een bewaker. Het proces-verbaal is doorgezonden.

Van: Mr. Blokland, J.W. (Militair Gezag) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-06-27 Onderwerp: oneervol ontslag van een bewaker. Het proces-verbaal is doorgezonden.

Brief van Mr. J.W. van Blokland aan J.G. Buijvoets over oneervol ontslag van een bewaker

Van: Kockx, Th. Kampcommandant Aan: van As, barak 33. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: commentaar op de inventarislijsten en balansen. Afdeling papierverduistering, schilderwerkplaats, smederij en draaierij, timmermanswerkplaats, garage, motorwagens en automobielen, magazijn vroegere bouwleiding, barak 59, industriebarak 58, bedrijf V. De lijsten zijn niet behoorlijk aangeleverd en er ontbreekt een datum.

Van: Kockx, Th. Kampcommandant Aan: van As, barak 33. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: commentaar op de inventarislijsten en balansen. Afdeling papierverduistering, schilderwerkplaats, smederij en draaierij, timmermanswerkplaats, garage, motorwagens en automobielen, magazijn vroegere bouwleiding, barak 59, industriebarak 58, bedrijf V. De lijsten zijn niet behoorlijk aangeleverd en er ontbreekt een datum.

Bericht van commandant Kockx aan Aad van As over de ondeugdelijkheid van de aangeleverde inventarislijsten

Bezoekbriefje voor mevrouw van Zanten-van Rooijen, met toestemming om 's middags en 's avonds twee uur de heer Cohen, L. te bezoeken. Ondertekend door de barakleider van barak 67. Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1943-09-03

Bezoekbriefje voor mevrouw van Zanten-van Rooijen, met toestemming om 's middags en 's avonds twee uur de heer Cohen, L. te bezoeken. Ondertekend door de barakleider van barak 67. Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1943-09-03

Foto van een bezoekbriefje voor mevrouw van Zanten-van Rooijen aan L. Cohen in barak 67

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: voedsel dat met de vertrekkende trein meeging, maar niet bestemd was voor de gedeporteerde kampgevangenen.

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: voedsel dat met de vertrekkende trein meeging, maar niet bestemd was voor de gedeporteerde kampgevangenen.

Foto van een still uit de Westerborfilm

Van: Bureel Kampintendant Aan: de kampolitie en NBS Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: toestemming voor Sophia Querido-Daamen (vrouw van Abraham Querido) om zich in een straal van 6 kilometer buiten het kamp te begeven.&nbsp;

Van: Bureel Kampintendant Aan: de kampolitie en NBS Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: toestemming voor Sophia Querido-Daamen (vrouw van Abraham Querido) om zich in een straal van 6 kilometer buiten het kamp te begeven.&nbsp;

Vergunning voor Sophia Querido-Daamen zich tot 6 kilometer buiten het kamp te mogen begeven

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk waar deze kaart voor de kantine kon worden gebruikt of staat de ‘F’ op de bonnen voor het ophalen van goederen uit de barak van de Fürsorge?

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk waar deze kaart voor de kantine kon worden gebruikt of staat de ‘F’ op de bonnen voor het ophalen van goederen uit de barak van de Fürsorge?

Bonkaart van Inge Gassmann-Baumann in kamp Westerbork

Betalingsbewijs Van: Roos, L(eman) Datum: Een maand contributie van de Vereeniging “Gemiloeth Chasadiem”, de Joodse begrafenisvereniging te Meppel.

Betalingsbewijs Van: Roos, L(eman) Datum: Een maand contributie van de Vereeniging “Gemiloeth Chasadiem”, de Joodse begrafenisvereniging te Meppel.

Betalingsbewijs van Leman Roos

Van: Dr. (Melk?) Charita Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag (Gezondheidsdienst van de hoofdstad, desinfectiestation) Datum: 1945-06-02 Onderwerp: ontluist en gezond bevonden, alhoewel van besmetting verdacht, bij thuiskomst mogelijk in quarantaine.

Van: Dr. (Melk?) Charita Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag (Gezondheidsdienst van de hoofdstad, desinfectiestation) Datum: 1945-06-02 Onderwerp: ontluist en gezond bevonden, alhoewel van besmetting verdacht, bij thuiskomst mogelijk in quarantaine.

Verslag en advies van dokter Melk-Charita over de gezondheid van kampoverlevende Rozette van Cleef

Personen