We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Enveloppe Nederlandse Rode Kruis Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1944-01-26 Retour afzender

Enveloppe Nederlandse Rode Kruis Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1944-01-26 Retour afzender

Enveloppe van het Nederlandse Rode Kruis, 1944

Van: de Gemeente Roden Aan: Heijmans-de lange, J. Plaats: Roden&nbsp; Datum: 1942-09-24 Onderwerp: vaststelling status gemengd gehuwd zijnde.

Van: de Gemeente Roden Aan: Heijmans-de lange, J. Plaats: Roden&nbsp; Datum: 1942-09-24 Onderwerp: vaststelling status gemengd gehuwd zijnde.

Bewijs van ontvangst over indiening voor een verklaring van de vaststelling van een gemengd huwelijk

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type A3.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: 1958-10-17 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type A3.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: 1958-10-17 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Plattegrond van een aanzicht en indeling van nieuwe woningen in het woonoord Schattenberg

Naziconcentratiekampen

Kamp Hagenau

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type B6.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: Oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een indeling van een woningtype in het woonoord.

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type B6.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: Oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een indeling van een woningtype in het woonoord.

Plattegrond met voorzijde en indeling van nieuw te bouwen woningen in het woonoord Schattenberg

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: goede tijding, ze kan misschien binnen 14 dagen weer terug in Amsterdam zijn; Bl. met wie ze gesproken had wist van niets en zal gaan informeren, Lotte zal zich een beetje in toom houden om teleurstelling te voorkomen; uitgaande van het positieve is elke dag in kamp Westerbork te lang; Lou pakte haar op van blijdschap en tilde haar in barak 5 hoog de lucht in; &nbsp;brieven en pakje voor haar zelf en haar ouders ontvangen…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: goede tijding, ze kan misschien binnen 14 dagen weer terug in Amsterdam zijn; Bl. met wie ze gesproken had wist van niets en zal gaan informeren, Lotte zal zich een beetje in toom houden om teleurstelling te voorkomen; uitgaande van het positieve is elke dag in kamp Westerbork te lang; Lou pakte haar op van blijdschap en tilde haar in barak 5 hoog de lucht in; &nbsp;brieven en pakje voor haar zelf en haar ouders ontvangen…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Bewijs van lidmaatschap Van de vereniging van vrijzinnige hervormden in Nederland, afdeling Rotterdam Betreft: Kruimink-van Dam, S. Jaar: 1942

Bewijs van lidmaatschap Van de vereniging van vrijzinnige hervormden in Nederland, afdeling Rotterdam Betreft: Kruimink-van Dam, S. Jaar: 1942

Lidmaatschapsbewijs vrijzinnige hervormden van S. Kruimink-van Dam

Betreft: Plattegrond met gevels barak nr. 3.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-02-25 Opmerking: de barak had ziekenhuis als functie. Mogelijk gaat het op de plattegrond om zalen en bedden.

Betreft: Plattegrond met gevels barak nr. 3.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-02-25 Opmerking: de barak had ziekenhuis als functie. Mogelijk gaat het op de plattegrond om zalen en bedden.

Plattegrond met gevels van barak 3 in het woonoord Schattenberg

Tweede Distributie Stamkaart Van: Emden, van, Beatrix Edith&nbsp; Gemeente Schiedam Duplicaat, zonder datum.

Tweede Distributie Stamkaart Van: Emden, van, Beatrix Edith&nbsp; Gemeente Schiedam Duplicaat, zonder datum.

Distributiestamkaart (tweede en duplicaat) van Beatrix van Emden

Van: Annie en ..&nbsp; Aan: Lieve Jetty, kinderen en allemaal (Jetty is Henriette Snoek-Velleman)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: schrijfdag, regelen van allerlei zaken; proberen buiten het transport te blijven. (brief is gericht aan personen in kamp Westerbork) (bijbehorende enveloppe 7782-02). De brief bereikt Henriette niet meer. Ze is op weg naar Sobibor.

Van: Annie en ..&nbsp; Aan: Lieve Jetty, kinderen en allemaal (Jetty is Henriette Snoek-Velleman)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: schrijfdag, regelen van allerlei zaken; proberen buiten het transport te blijven. (brief is gericht aan personen in kamp Westerbork) (bijbehorende enveloppe 7782-02). De brief bereikt Henriette niet meer. Ze is op weg naar Sobibor.

Brief van Annie aan Henriette Snoek-Velleman vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 181 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Philip geb. 03-10-75 overleden te Westerbork op 08-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 181 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Philip geb. 03-10-75 overleden te Westerbork op 08-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Philip Weijel

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Briefkaart van moeder aan Flora Hamburg vanuit Zutphen

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Het administratiegebouw.

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Het administratiegebouw.

van de bouw van een administratiebarak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: van Cleef, Rozette Aan: moeder Plaats:&nbsp;Libau(?) Datum: 1945-05 Onderwerp: bevrijd, in leven, teruggekeerd tot het leven…, de ontroering na de eerste schreden buiten het hek, het stappen midden in de vrijheid; ‘moeder ik leef en ik kom thuis. Hoor je moeder, thuis in Holland'; ze heeft het niet meer zwaar en geen honger meer; ze hoeft geen angst meer te hebben en ze kan gaan als een vrij mens;…

Van: van Cleef, Rozette Aan: moeder Plaats:&nbsp;Libau(?) Datum: 1945-05 Onderwerp: bevrijd, in leven, teruggekeerd tot het leven…, de ontroering na de eerste schreden buiten het hek, het stappen midden in de vrijheid; ‘moeder ik leef en ik kom thuis. Hoor je moeder, thuis in Holland'; ze heeft het niet meer zwaar en geen honger meer; ze hoeft geen angst meer te hebben en ze kan gaan als een vrij mens;…

Brief van Rozette van Cleef aan haar moeder kort na haar bevrijding uit het kamp Libau

Personen